شدت مصرف انرژی یکی از شاخصهای بررسی کارایی مصرف انرژی است. این شاخص با تقسیم واحدی از انرژی بر واحدی از تولید ناخالص داخلی به دست میآید. از واحدهای مختلفی برای این اندازهگیری استفاده میشود. مثلاً یک یا هزار یا یک میلیون دلار به عنوان واحد تولید ناخالص داخلی و معادل یک بشکه نفت خام یا ۱۰۰۰ بیتییو، یا کیلوژول به عنوان واحد مصرف انرژی.
بالا بودن شدت مصرف انرژی نشانگر مصرف بیشتر انرژی است. مثلاً اگر شدت مصرف انرژی در کشور الف دو برابر کشور ب باشد یعنی کشور الف برای تولید میزان برابری کالا و خدمات دو برابر کشور ب انرژی مصرف کردهاست.
با توجه به روشهای مختلفی که برای اندازهگیری شدت مصرف انرژی و همچنین تولید ناخالص داخلی وجود دارد، ارقام متفاوتی از شدت مصرف انرژی کشورها در منابع مختلف اعلام شدهاست. شدت مصرف انرژی از شاخصهای مطلوب برای مقایسه بهرهوری مصرف انرژی محسوب میشود اما با این نقیصه روبروست که عواملی چون شرایط آبوهوایی (مثل سرمای شدید)، تفاوتهای جغرافیایی، و همچنین ساختارهای اقتصادی و نوع صنایع کشور در آن لحاظ نمیشود.
ایران بالاترین یا یکی از بالاترین شدتهای مصرف انرژی را در دنیا دارد. بر اساس گزارش بانک مرکزی ایران در سال ۱۳۸۹ شدت مصرف انرژی دنیا در سال ۲۰۰۸ معادل ۱٫۴ بشکه نفت خام برای هر هزار دلار بوده در حالی که در ایران این رقم ۴٫۲ یعنی سه برابر بوده است. این درحالیاست که بخش بزرگی از تولید ناخالص داخلی ایران فقط مربوط به صدور نفت خام میشود. در صورتیکه صادرات نفت خام ایران از تولید ناخالص داخلی کسر شود این رقم به ۶٫۸ افزایش پیدا میکند. این رقم در اتحادیه اروپا ۰٫۷۷ در ژاپن ۰٫۸ و در ترکیه ۱ بودهاست.
وزیر نیرو نیز در سال ۱۳۹۲ گفتهاست: در سال ۱۳۹۰ شدت مصرف در کشور ۶۱۹.۵ تن معادل نفت خام در میلیون دلار بوده که این میزان ۹ برابر کشور ژاپن و نروژ است. علاوه بر این ۵ برابر کشور ترکیه، ۳ برابر عربستان و ۴ برابر متوسط دنیا است... براساس آمارهای موجود هیچ کشوری را پیدا نکردم که شدت مصرف انرژی آنها بالاتر از ایران باشد»
در سال ۲۰۱۰ بریتانیا (۰.۱۰۲ کیلوژول برای دلار) بهترین شدت مصرف انرژی دنیا را داشتهاست و ایتالیا، ترکیه، آلمان، ژاپن، مکزیک، آرژانتین، برزیلب، فرانسه و آمریکا در رتبههای دوم تا دهم قرار داشتهاند. کشورهای بازمانده شوروی سابق، خاورمیانه و بیشتر کشورهای در حال توسعه آسیایی نیز شدت مصرف انرژی بالایی داشتهاند که این بیشتر به دلیل وجود صنایع انرژیبر و قیمتهای پایین انرژی در این کشورهاست.