pooria

از بین انرژی های نو و تجدیدپذیر، هیچ انرژی به اندازه انرژی خورشیدی گستردگی و فراگیری ندارد، از این بهره گیری از این نوع انرژی در دستور کار وزارت نیرو به ویژه سازمان انرژی های نو ایران قرار دارد، به همین انگیزه با مهندس کنعان مدیر دفتر انرژی خورشیدی سازمان یادشده گفت و گویی ترتیب داده ایم که ماحصل آن از نظر می گذرد:
این دفتر با چه هدفی و از چه زمانی تاسیس شد؟
دفتر انرژی خورشیدی با تشکیل سازمان انرژی های نو تشکیل شد. هدف دفتر انرژی خورشیدی این است که با تکیه بر نیروهای متخصص و توانمندی های داخل، کاربرد این نوع انرژی را در کشور بومی کرده و در راستای گسترش و توسعه این فناوری حرکت کند.
برنامه های تحقیقاتی، اجرایی و بلند مدتی را که بیشتر بر اساس آنها در راستای اهداف سازمانی و وزارتخانه که به طور عمده تولید انرژی الکتریکی است، از طریق انرژی خورشیدی ارایه دهد.

این دفتر از چه بخش هایی تشکیل شده است؟
دفتر انرژی های خورشیدی دارای چند گروه تخصصی است.
الف) گروه کاربردهای نیروگاهی خورشیدی که به طور عمده به بحث تولید برق در سایز نیروگاهی می پردازد.
ب) گروه کاربردهای غیرنیروگاهی خورشیدی که سایر موارد انرژی خورشید مثل آبگرمکنهای خورشیدی، خشک کن محصولات کشاورزی خورشیدی، تولید سرمایش و گرمایش و آب شیرین کن های خورشیدی.
ج) گروهی که برق مستقیم خورشیدی تحت عنوان فتوولتائیک را بررسی می کند.
د) و یک گروه دیگر که مطالعات و ارزیابی فناوری خورشیدی را انجام می دهد.

تاکنون چه طرحهایی اجرا کرده اید و برنامه های آینده این دفتر چیست؟
پروژه های ما در بخش نیروگاهی شامل:
- پروژه پایلوت نیروگاه خورشیدی شیراز .
- پروژه پایلوت در سایت طالقان در کاربردهای غیر نیروگاهی خورشیدی که یک نوع پایلوت تزریق به شبکه است. سایت طالقان از نوع تزریق به شبکه سراسری است.
- پروژه های فتوولتائیک که در سایت طالقان در طرح برقدار کردن خانوارهای روستایی انجام شده است که خانوارهای روستایی که دور از شبکه هستند، از طریق فتوولتائیک دارای برق شدند و برای هر خانواده ایی برق خورشیدی تأمین شد.

این دفتر بیشتر با کدام نهادها و سازمان ها همکاری دارد؟
از آنجا که مقوله انرژی یکی از نیازهای همه مردم است و دستیابی به آن مدنظر همگان است، ما مراجعه کنندگان زیادی داریم. از جمله دانشگاه ها و مراکز علمی – تحقیقاتی برای اینکه بتوانند با پروژه های ملموس کار کنند از پروژه های ما استفاده می کنند و بهره علمی می برند. وزارتخانه های زیادی به جهت نیازهایی کاری که دارند، به ما مراجعه می کنند. مثل وزارت جهاد کشاورزی، سازمان جنگل ها و مراتع کشور. در همین خصوص با چند دانشگاه برای مبادله اطلاعات تفاهم نامه هایی داریم، مثل دانشگاه شیراز که در پروژه های این دفتر در شیراز کار می کند. مرکز علوم و تحصیلات تکمیلی و علوم پایه زنجان، انستیتو الکترونیک دانشگاه تهران، سازمان پژوهش های علمی صنعتی کشور و نیز پژوهشگاه مواد و انرژی که هر دو وابسته به وزارت علوم هستند.
در سطح بین المللی نیز، مذاکراتی صورت گرفته است، البته خوب بود روابط قویتر و طولانیتری در قالب تفاهم نامه و تدوین شده ایجاد می شد که ما می توانستیم از آن خیلی بهره ببریم.
به عنوان مثال، در چند سال پیش با مرکز تحقیقات DLR کشور آلمان، رفت و آمدهایی انجام شد زیرا آنان پیشرو در فنآوری انرژی خورشیدی هستند که اگر این همکاری پایدارتر بود، بهره بیشتری می بردیم.
تاکنون با توجه به توان داخلی گامهای خوبی برداشته شده ولی اگر با مراکز معتبر همکاری می کردیم بهتر بود و به سطح قابل قبول تری می رسیدیم.

آقای مهندس کنعانی چند نوع نیروگاه خورشیدی وجود دارد؟
نیروگاه های خورشیدی در دو نوع عمده هستند:
الف) نیروگاه های خورشیدی فتوولتائیک
ب) نیروگاه های حرارتی خورشیدی که خود دو نوع است: یکی Paravolic Traf که نیروگاه حرارتی شیراز این گونه طراحی شده و دیگری CRS (Central Receiver System)، که در واقع یک برج صدمتری در وسط میدان قرار می گیرد و دور برج آیینه هایی هستند که نور خورشید را تعقیب کرده و تصویر انعکاس نور خورشید را بالای برج می اندازند.
نیروگاه های خورشیدی فتوولتائیک از نظر فنی و اقتصادی ماکزیمم توان آنها تا 10 مگاوات است.
در کشور چین در سطح وسیعی از این نوع نیروگاه استفاده می کنند که لوکال(محلی و پروژه 2-3 یا 5 مگاواتی) است.
نیروگاه های حرارتی خورشیدی که بزرگترین آن در آمریکاست و حدود 350 مگاوات برق تولید می کنند. این گونه نیروگاه ها از 40 مگاوات به بالا بهره اقتصادی آنها شروع می شود.
فرق نیروگاه فتوولتائیک یا برق خورشیدی مستقیم با نیروگاه های حرارتی خورشیدی این است که در نیروگاه فتوولتائیک یک سلول فتوولتائیک (نوری) که به شکل پانل بزرگی است، نور خورشید به طور مستقیم به آن پانل ها می تابد و بر اثر برخورد با این سلول ها مستقیم برق تولید می شود. به عبارتی، تبدیل انرژی از نور خورشید به برق به طور مستقیم.
در نیروگاه حرارتی خورشیدی این فرآیند کاملا متفاوت است. در آنجا گرمای خورشیدی را در جایی جمعآوری می کنیم و به وسیله آن یک سیال را گرم می کنیم. این سیال می تواند آب، روغن یا نمک های مذاب باشد و تا 500 درجه سانتیراد در نوع سهموی خطی و تا 1000 درجه در نوع CRS گرم می شود و در یک مبدل حرارتی در مجاورت آب قرار می دهیم که حرارت را به آب داده و آب را بخار و تولید بخار داغ (super heat) می کند. این بخار داغ موجب حرکت توربین و ژنراتور و تولید برق است.
در سیکل سنتی نیروگاه های حرارتی، بویلری که از گاز، نفت یا سوخت فسیلی استفاده می کند و تولید بخار می کند را برمی داریم و به جای آن المان خورشیدی قرار می دهیم. یعنی از سوخت فسیلی خارج و از انرژی خورشیدی تولید بخار داغ می کنیم.
در نیروگاه های فتوولتائیک، ساختار داخلی سلول های فتوولتائیک به گونه ای است که در اثر تابش انرژی خورشید کریستالیزه شده و با توجه به آن کشت کریستالی، از این صفحه یک الکترون که در ساختار مولکولی این صفحات آزاد است از مدار خارج و به حرکت در می آید و ما به آن الکترون جهت حرکت می دهیم که در واقع همان تولید نیروی برق است.

آیا انرژی خورشیدی در مقایسه با دیگر انرژی های نو توجیه اقتصادی دارد یا خیر؟ اگر دارد موارد آن را ذکر کنید ؟
در واقع یکی از موارد یا شاخص های استراتژیک حیات بشری و آینده انرژی جهان همان انرژی خورشیدی است. کسی که بتواند در بحث منابع انرژی، فن آوری تبدیل و استفاده از آن و یا در بحث انتقال آن حرفی برای گفتن داشته باشد و صاحب نظر باشد، در واقع از موقعیت استراتژیک خوبی برخوردار است. چون لازمه اولیه تمام حرکات بشر اعم از زندگی روزانه او انرژی است و به همین جهت کشورها به بحث انرژی و منابع انرژی بسیار حساسیت دارند.
لایزال ترین منبع خورشید است، نامیر بوده هر روز تجدیدپذیر است. در دنیا منطقه ای وجود دارد که ماکزیمم تابش انرژی های خورشیدی در آنجا است. خوشبختانه ما در این کمربند قرار داریم. در بیش از 3/2 کشور ما به طور متوسط بیش از 3 روز آفتاب داریم. میزان تابش به طور متوسط روزانه 5/5-5/4 کیلووات ساعت بر مترمربع در کشور است. پس این پتانسیل در منطقه بالاست. لذا ما اولا از تمام کاربردهای انرژی خورشیدی می توانیم استفاده کنیم. یعنی نیروگاه های حرارتی خورشیدی که جاهای خوش پتانسیل را می خواهد، بهترین جواب را می دهد که قیمت تمام شده پروژه در مقایسه با جاهای دیگر پایین تر خواهد بود.
در حال حاضر قیمت تمام شده نیروگاه های حرارتی خورشیدی بالاست و نمی تواند رقابت اقتصادی با نیروگاه های فسیلی داشته باشد، ولی در ظرف 15 سال آینده قابل رقابت خواهد بود.