-
مبدل حرارتی
مبدل حرارتی دستگاهی است که برای انتقال مشاهده لینک ها و تصاویر پس از ورود یا عضویت موثر بین دو مشاهده لینک ها و تصاویر پس از ورود یا عضویت (گاز یا مایع) به دیگری استفاده می‌گردد. از رایج‌ترین مبدلهای حرارتی مشاهده لینک ها و تصاویر پس از ورود یا عضویت و مشاهده لینک ها و تصاویر پس از ورود یا عضویت است.
مبدلهای حرارتی در صنایع مختلف از جمله مشاهده لینک ها و تصاویر پس از ورود یا عضویت ، مشاهده لینک ها و تصاویر پس از ورود یا عضویت ، مشاهده لینک ها و تصاویر پس از ورود یا عضویت و بسیاری صنایع دیگر مورد استفاده قرار می‌گیرند.
نواع مبدلهای حرارتی
- مشاهده لینک ها و تصاویر پس از ورود یا عضویت (r)
- مشاهده لینک ها و تصاویر پس از ورود یا عضویت )
- مشاهده لینک ها و تصاویر پس از ورود یا عضویت
ستانداردهای مرتبط
- TEMA که توسط مشاهده لینک ها و تصاویر پس از ورود یا عضویت (آمریکا) تدوین شده است. برای طراحی و ساخت مبدلهای پوسته لوله‌ای مورد استفاده قرار می‌گیرد.
- API ۶۶۰ که توسط مشاهده لینک ها و تصاویر پس از ورود یا عضویت تدوین شده است و برای طراحای و ساخت مبدلهای پوسته لوله‌ای استفاده می‌گردند.
- API ۶۶۱ که توسط انجمن نفت آمریکا تدوین شده است و برای طراحی و ساخت مبدلهای هوا خنک استفاده می‌گردند.
- ASME Sec VIII که برا ی طراحی مکان یکی مبدلهای حرارتی فشار بالا استفاده می‌گردد.
اصول طراحی مبدلهای حرارتی صفحه ای[/h] مبدل حرارتی صفحه ای اساسا" با توجه به سادگی نت و با توجه به نیازهای صنایع غذائی در دهه ۱۹۳۰ ابداع شدند و طراحی بهینه آن در دهه ۱۹۶۰ با تکامل موثرتر هندسه صفحات، مونتاژ اجزا و مواد بهینه تر برای ساخت واشرهای مورد استفاده در این نوع مبدلها کارآمدتر از گذشته مورد بازبینی قرار گرفت و موارد استفاده از آنها به تمامی صنایع راه پیدا کرد و توانسته است از رقیب خود (مبدلهای لوله ای ) پیشی بگیرد . به دلیل تنوع بسیار زیاد محدوده‌های طراحی این نوع مبدلها که در نوع صفحات و آرایش آنها قابل بررسی است عملاً شرکت‌های سازنده آنها اطلاعات محرمانه طراحی را اعلام نمی کنند .
مبدلهای صفحه ای واشردار تشکیل شده است از تعدادی صفحات نازک با سطح چین دار و یا موج دار که جریان سیال گرم و یا سرد را از هم جدا می کنند .صفحات دارای قطعاتی در گوشه‌ها هستند و به نحوی چیدمان شده اند که دو سیال عامل بصورت یک در میان میان صفحات جریان دارند .طراحی و واشربندی بهینه این امکان را ایجاد می‌کند که مجموعه از صفحات در کنار یگدیگر تشکیل یک مبدل صفحه ای مناسب را بدهند . .مبدلهای حرارتی صفحه ای معمولاً "در جریان سیالتی با فشار پائین تر از ۲۵bar و دمای کمتر از ۲۵۰ درجه محدود می شوند .از آنجا که کانالهای جریان کاملا کوچک هستند جریان قوی گردابه ای و توربولانس موجب بزرگ بودن ضرایب انتقال حرارت و افت فشارها می گردد بعلاوه بزرگ بودن تنش برشی موضعی باعث کاهش تشکیل رسوب می‌شود . واشرها از نشتی سیال به بیرون مبدل جلوگیری می کنند و سیالها را در صفحات به شکل مورد نظر هدایت می نمایند. شکل جریان عموما" به نحوی انتخاب می شوند که جریان سیالها خلاف جهت یکدیگر باشند .
نواع مبدلهای صفحه ای[/h] صفحه ای حلزونی
با پیچاندن دو صفحه بلند موازی به شکل یک حلزونی و با استفاده از مندرل و جوش دادن لبه‌های صفحات مجاور به صورتی که یک کانال را تشکیل دهند، شکل داده می‌شود . در هر یک از دو مسیر حلزونی یک جریان ثانویه ایجاد می‌شود که تنتقال حرارت را افزایش و تشکیل رسوب را کاهش میدهد این نوع مبدلهای حرارتی بسیارفشرده هستند و طبعا گران قیمت می باشند.سطح انتقال حرارت برای این مبدلها درمحدوده ۰٫۵ تا m۲۵۰۰ و فشارکارکرد تا ۱۵ بار و دمای ۵۰۰ سانتیگراد محدوده می‌شود . این نوع مبدل بیشتر در کاربرد سیال لجن آلود، مایعات لزج و مایعاتی با ذرات جامد معلق شامل ذرات بزرگ و جریان دو فازی مایع – جامد استفاده می‌شود.
لاملا
مبدل حرارتی نوه لاملا (ریمن ) شامل مجموعه کانالهای ساخته شده از صفحات فلزی نازک است که بطور موازی جوشکاری شده است .بدلیل آشفتگی زیاد جریان توزیع یکنواخت جریان و سطوح صاف بسادگی رسوب نمی گیرند .این طرح از مبدل می تواند تحمل فشار تا ۳۵ بار و دمای ۲۰۰ درجه سانتیگراد برای واشرهای تفلون و ۵۰۰ درجه سانتیگراد برای واشرهای آزبست می‌باشد .
صفحه ای واشردار
خصوصیات مکانیکی صفحه ای واشردار
یک مبدل حرارتی صفحه ای تشکیل شده است از صفحات ثابت، صفحات فشار دهنده و تجهیزات پنوماتیکی و یا مکانیکی متعلقه و connection ports ها. سطح انتقال حرارت از یک سری صفحات با مجاری ورودی و خروجی تشکیل می‌شود .
جموعه صفحات و فریم اصلی
هنگامیکه تعدادی از صفحات این نوع مبدلها بهم فشرده می شوند و تشکیل مبدل صفحه ای را می دهند سوراخهای واقع در گوشه‌های این صفحات تشکیل تونلها و یا مجاری پیوسته ای را می دهند که سیال را از مبدا ورودی به صفحات هدایت می‌کند که در انجا با توجه به شکل شیارهای صفحات بین آنها توطیع می‌شود.مجموعه این دسته از صفحات با وسائل مکانیکی و یا هیدرولیکی بهم فشرده می شوند . جویهای جریان سیال که در مابین صفحات و خروجی گوشه‌های ان تشکیل می‌شود به نحوی چیدمان شده است که جریانهای سرد و گرم انتقال حرارت بشکل یک درمیان در کنار یکدیگر قرار می گیرند بطوریکه همیشه دارای چیدمان مخالف جهت حرکت جریان می باشند .در طی عبور از مبدل حرارتی، سیال گرمتر بخشی از انرژی حرارتی خود را از طریق دیواره صفحه ای نازک به سیال سردتر در سمت دیگر منتفل می‌کند و در نهایت سیالها به حفره‌های لوله ای شکلی که در انتهای دیگر مجموعه صفحات وجود دارد سرازیر می شوند و از مبدل خارج می‌شود.این صفحات می توانند تا صد عدد در یک مبدل در کنار هم قرار گیرند و خدمات حرارتی خود را به صنعت ارائه دهند . مجموعه صفحات بین دو صفحه فلزی انتهائی بوسیله پیچ بهم وصل می شوند. صفحات و قطعات منفصل فریم از میله حامل بالائی آویزان هستند و در انتهای مبدل بوسیله میله راهنما نگهداری می شوند. میله حامل و میله راهنما به قطعه ثابت فریم پیچ و مهره می‌شود و بجز مبدلهای کوچک بقیه به تکیه گاه انتهائی متصل می شوندهر چند این نمی تواند همیشه یک قاعده کلی باشد. مجموعه صفحات مانند دسته لوله‌ها در مبدلهای پوسته ای و لوله ای است با این تفاوت مهم که دو سمت جریان گرم و سرد در یک مبدل حرارتی صفحه ای معمولاً دارای مشخصه‌های هیدرودینامیکی یکسانی می باشد. صفحه فلزی مبدل جزء اساسی این سیستم حرارتی محسوب می‌شود که اندازه بزرگترین صفحه از ۳/۴ متر ارتفاع و ۱/۱ متر عرض می باشد.نرخ انتقال حرارت برای یک صفحه در محدوده رنج ۰۱/۰تا ۶/۳ متر مربع قرار دارد که برای اجتناب از توزیع غیریکسان سیال درعرض صفحه، حداقل نسبت طول/عرض حدود ۸/۱ انتخاب می شود. ضخامت صفحات مبدل در محدوده رنج ۵/۰ تا ۲/۱ میلی متر که در فواصل ۵/۲ تا۵ میلی متر از یکدیگر قرار گرفته اند تا قطر هیدرولیکی ۴ تا ۱۰ میلی متر را برای کانال عبور جریان ایجاد کند .
واشر بندی
ا واشر بندی و عایقکاری دور لبه صفحه خارجی می توان از نشتی جریان از کانالهای صفحات به محیط بیرون جلوگیری نمود. صفحات می توانند از جنس استنلس استیل، تیتانیوم، تیتانیوم-پالادیوم، و.... ساخته شوند که با توجه به ضریب هدایت گرمائی متفاوتی که دارا می باشند در طراحی مورد توجه واقع می شوند.
ماده ضریب هدایت گرمائی
استنلس استیل(۳۱۶) ۱۶٫۵ تیتانیوم ۲۰ اینکونل ۶۰۰ ۱۶ اینکولوی ۸۲۵ ۱۲ هستلوی C -۲۷۶ ۶/ ۱۰ مونل ۴۰۰ ۶۶ نیکل ۲۰۰ ۶۶ کاپرونیل ۱۰/۹۰ ۵۲ کاپرونیل ۳۰/۷۰ ۳۵
واع صفحات مبدل
در عمل محدوده نسبتا متنوع و زیادی از انواع صفحات مبدل وجود دارد اما به بررسی دو نوع نسبتا جدید از این صفحات می پردازیم که کاربرد وسیعتری دارند .این دو نوع بنامهای شورون(chervron )و واشبرد (washboard) در دسترس هستند .البته با توجه به تغییرات زیاد انتقال حرارت و فشار در هر الگوی صفحات موجدار روشهای پیشگوئی انتقال حرارت و فشار بر اساس داده‌های تجربی همان الگوی مشخص استوار می‌باشد . در صفحات نوع واشبرد، صفحات مجاور بصورتی مونتاژ می شوند که کنال جریان سیال حرکتی آشفته و گردابی با سیال می دهد .این الگوی موجدار زاویه ای بنام دارد که از آن به زاویه شورون نام می بریم .
که این زاویه در صفحات مجاور هم معکوس می شوند بصورتیکه وقتی صفحات به یکدیگر محکم می شوند موجهای سطحی نقاط تماس زیادی برقرار می کنند که به همین دلیل صفحات مبدل می تواند از مواد بسیار نازک تا حدود ۶/۰ میلیمتر طراحی شوند .تغیرات زاویه حدود بین رنج ۶۵و ۲۵ درجه می‌باشد که این زاویه تعیین کننده مشخصه‌های انتقال حرارت و افت فشار صفحه مبدل می باشد.
مزایای مبدلهای صفحه ای
- تنوع در طراحی صفحات و چیدمان شیارها و سایز و زوایا
- سطح انتقال حرارت با توجه به امکان در تغییر تعداد صفحات و شکل بندی ان براحتی قابل وصول است .
- انتقال حرارت بهینه که بدلیل درهم بودن جریان و کوچکی قطر هیدرولیکی برای هر دو سیال عامل دارای ضریب انتقال حرارت بزرگ هستند .
- باتوجه به فشردگی صفحات سطح انتفال حرات به حجم ارزشمند است .
- اتلاف حرارت بسیار ناچیز دارد و نیاز به عایقکاری ندارد
- در حالت خراب واشر لاستیکی دو سیال تحت هیچ شرایطی مخلوط نمی شوند .
- مبدلهای حرارتی صفحه ای بدلیل توربولانس جریان درصد بسیار کمی رسوب گذاری دارد .
مبدلهای صفحه ای بصورت ویژه ای فشرده هستند و در نرخ انتقال حرارت حرارت مشابه فضای محدودتری در مقایسه با مبدلهای لوله دارد ضمن اینکه حجم کم و وزن کمتر و به طبع آن هزینه‌های کمتر در ساخت و بهره برداری و نگهداری را به همراه دارد .البته این نوع مبدل مانند همه تجهیزات صنعتی دارای محدودیتهائی هستند .
حدودیتها
- حداکثر فشار کارکرد ۲۵ بار و در موارد کاملا خاص حداکثر ۳۰ بار
- حداکثر دما و با واشرهای مخصوص حداکثر
- حداکثر دبی جریان
- سطح انتقال حرارت
- ضریب انتقال حرارت
- واشرهای لاستیکی محدودیت در حداکثر دمای قابل دستیابی و فشار کارکرد و نوع سیال را برای طراحی این نوع مبدلها ایجاد می‌کند. ضمنا هندسه پیچیده کانالهای جریان باعث افزایش ضریب اصطکاک در مبدلهای حرارتی صفحه‌ای می‌شوند.
علت اصلی عدم پیشرفت استفاده از این نوع مبدلهای در صنایع محدودیت ساخت صفحات بزرگ به جهت محدودیت در پرسکاری و ساخت صفحات می‌باشد. که عملاً مبدلهای حرارتی با اندازه‌های بیشتر از قابل ساخت نیستند یعنی در واقع بصرفه هم نیستند. دبی‌های بزرگ جریان باعث افت فشارهای اضافی خواهد شد که از این منظر باعث محدودیت در ظرفیت گرمائی می‌شود که در مرتبه بالاتر طراحی واشرها به ترتیبی نیست که در فشارو دماهای بالاتر بتوان از این نوع مبدلها سود جست.
مبدلهای حرارتی صفحه‌ای را نمی‌توان برای کولینگ هوا استفاده کرد و حتی برای تبادل حرارت در کوپلهای هوا-هوا و یا گاز-گاز نیز مناسب نیستند ضمنا سیالاتی با لزجت بالا بویژه وقتی خنک کاری مورد نظر باشد با توجه به اثرات توزیع جریان در این نوع مبدلها ناکارآمد جلوه می‌کنند. ضمنا سرعتهای کم جریان سیال کمتر از، ضرایب کوچک انتقال حرارت و به تبع آن بازدهی غیر بهینه را در مبدلهای صفحه‌ای ایجاد می‌کند که به همین علت در سرعتهای کمتر از نمی توان از این نوع مبدلها سود جست.
مبدلهای حرارتی صفحه ای برای انجام کندانس خیلی مناسب نیستند که این مورد بخصوص در مورد بخارها در خلا نسبی صدق می‌کند زیرا فاصله‌های باریک صفحات و توربولانس ایجاد شده باعث بوجود آمدن افت فشارهای قابل ملاحظه ای در سمت بخار می‌شود .هرچند با توجه به پیشرفتهای حاصل شده در حال حاضر مبدلهای حرارتی صفحه ای با طراحی‌های ویژه را می توان در سیستمهای تبخیر و کندانس نیز استفاده کرد. مسیرها و چیدمان جریان
واژه مسیر یاگذرگاه (passage) در مبدلهای حرارتی صفحه ای به دسته ای از کانالها گفته می‌شود که در آنها جهت جریان یکسان باشد. شکل ذیل چیدمان تک مسیری را که بنام چیدمان "U"و "Z" اطلاق می‌شود را مشاهده می کنید که هر چهار دهنه ورودی و خروجی در صفحه سر همگرا هستند (fixed-head plate ) که این خاصیت امکان دمونتاژ مبدل را برای تعمیرو نگهداری بدون ایجاد مشکل در سیستم لوله کشی خارجی آن را فراهم می‌کند ضمنا دراین نوع چیدمان توزیع جریان توربولانس تر از چیدمان نوعZ می‌باشد.
چیدمان چند مسیره شامل مسیرهای متصل شده بشکل سری هستند که در شکل زیر چیدمان شکل بندی با دو مسیر و سه یا چهارکانال نمایش می دهند که باختصار آنرا و یا می نامند. این سیستم بجز صفحه مرکزی که در آن جریان هم جهت روان است دارای جریان مخالف جهت می‌باشد.
شکل زیر سیستم جریان دو مسیر –یک مسیر (شکل بندی نوع ۱/۲) را نشان می دهد که در آن یک سیال در مسیر خط چین و سیال دیگر در دو مسیر خط توپر جریان دارد. در این نوع چیدمان نیمی از مبدل دارای جریان مخالف و نصف دیگر دارای جریان هم جهت می‌باشد که از آن به عنوان سیستم نامتقارن نام برده می‌شود و اگر یکی از سیالهای مورد استفاده دارای دبی حجمی بزرگتر از دیگری و یا افت فشار مجاز کوچکتر از جریان دیگر باشد مورد استفاده قرار می‌گیرد.
چیدمانهای چند مسیره همیشه باید ورودی و خروجی مبدل در هر دو سر ثابت و متحرک وجود داشته باشد .معمولا تعداد مسیرها، تعدادکانالها (مسبر جریان در دوصفحه مجاور )به ازای هر مسیر، برای دو سیال یکسان و بصورت متقارن باشد.
توزیع غیرمتقارن در هر سیستم با کانالهای متصل بهم منجمله مبدلهای صفحه‌ای می تواند مشکل آفرین باشد که مسئله باید در طراحی این نوع سیستمهای حرارتی بسیارمورد توجه قرار گیرد.
سطوح کاربرد و استفاده مبدلهای حرارتی صفحه ای
مبدلهای حرارتی صفحه ای با داشتن مشخصات خاص بطور گسترده ای در صنایع غذائی مورد استفاده قرار می گیرند که به دلیل همین خاصیت یعنی تعمیر و نگهداری آسان و تمیز کاری بسیار راحتر دامنه نفوذ خود را حتی تا صنعت خودرو سازی نیز گسترش داده است . کاربردهای عمومی مبدلهای حرارتی صفحه ای اصولا در شرایط فازی مایع – مایع و جریانهای توربولانس می باشد. از موارد بسیار مهم استفاده از این نوع سیستمهای حرارتی می توان به سیستمهای خنک کن مرکزی که از آب دریا بعنوان چاه گرمائی استفاده می‌کند، اشاره کرد وهمچنین وقتی بحث موادخورنده مطرح است برگ برنده مبدلهای حرارتی صفحه ای در استفاده بدون محدودیت از مواد با تحمل خوردگی بالا در ساخت صفحات مبدل می‌باشد که می توان به عنوان نمونه از تیتانیوم در آن نام برد .
خوردگیوقتیکه از مواد با خورندگی بالا استفاده می کنیم مبدلهای حرارتی صفحه ای بهتر گزینه است حتی اگر این مبدل را با صفحات گران قیمت بسازیم در مقایسه با مبدلهای دیگر بصرفه ترند ضمنا با توجه به نازکی صفحات این نوع مبدلها عملاً نیازی به گرفتن اضافه ضخامت در زمان طراحی نسبت به انواع دیگر بسیار ناچیز می‌باشد البته با توجه به وجود جریان آشفته در صفحات این نوع مبدلها وقتی که مواد شیمیائی با خورندگی بالا در این صفحات جریان دارد باید از مواد با کیفیت تر برای ساخت صفحات استفاده کنیم که البته با لحاظ تمام این شرایط ارجحیت استفاده ازاین نوع مبدلها اثبات شده است .
انتخاب مواد برای ساخت صفحات مبدل با توجه به تجربه‌های سازندگان در جدول صفحه قبل خلاصه که در سفارش این نوع مبدلها می تواند به کارشناسان تعمیر و نگهداری و یا طراحان کمک شایانی نماید .
افزایش غلظت مواد خورنده در یک لایه رسوبی سطحی که با اثر دمائی دیواره فلزی که زیر رسوب قرار دارد خوردگی موضعی را افزایش می دهد که می تواند باعث تخریب قابل ملاحظه گردد که در مبدلهای صفحه ای این مشکل کمتر دیده می‌شود چون تمایل به رسوب گذاری با توجه به جریان همیشه آشفته گذرهای جریان در این نوع صفحات کمتر از مبدلهای نوع دیگر می‌باشد .مشکل تشکیل رسوب مبحث مهمی را در طراحی مبدلهای حرارتی به خود اختصاص می دهد اما بیشتر این اطلاعات بصورت تجربی در اختیار سازندگان قرار دارد اما با توجه به دلائل زیر عدم تمایل به تشکیل رسوب در مبدلهای حرارتی بسیار کمتر از مبدلهای نوع لوله ای می‌باشد .
جریان توربولانس باعث عدم ماند مواد معلق می شود.نمودارتغییرات سرعت در مقطع صفحه با توجه به عدم وجود ناحیه سرعت پائین یکنواخت می باشد .با توجه به سطح صاف صفحات مبدل امکان صیقلی کردن آنها وجود دارد.دپوی مواد خورده شده با توجه به نرخ بسیار پائین رسوب گذاری عملا ناچیز بشمار می آید .با توجه به سادگی تمیز کاری مبدل های صفحه ای عملا زمان مورد نیاز برای تشکیل رسوب ارضاء نمیشود.
محاسبات انتقال حرارت و افت فشار
ا توجه به اشکال مختلف طراحی مبدلهای حرارتی طراحی این نوع مبدلها بسیار تخصصی است .طراحی این نوع مبدلها بر خلاف مبدلهای پوسته ای به طور کاملا" انحصاری در اختیار سازندگان آن می‌باشد .هرچند سعی فراوانی برای بهینه سازی دقت روابط انتقال حرارت و افت فشاردرمبدل‌های حرارتی صفحه ای شده است اما اکثر این روابط نمی توانند بطور عمومی بکار روند ودارای قابلیت پیش بینی زیادی باشند .متاسفانه روشهای طراحی که ارائه شده است اکثرا"تقریبی هستند و برای تعیین اولیه اندازه نامی واحدهای صفحه ای برای یک وظیفه گرمائی مشخص مناسب می باشند .
