قنات قنات اختراع ايرانيان است و دهها قرن هم قدمت دارد . در حالی که چينيها فن حفر قنات را تازه حدود ۲۰۰ سال پس از ايرانيان آموخته‌اند.اجداد ما آبهای شيرين دامنه کوهستان را با کمک فن قنات‌سازی که روش ابداعی خودشان بوده به حاشيه کويرها برده‌اند. با همان روش بسيار ابتدايی و مصالح ابتدايی‌تر (کولهای [تالاب] سفالين). قناتها علاوه بر انتقال آب شيرين به دشتها و حاشيه کويرها می‌توانند با توجه به لايه‌های زمين‌شناسی کشور، در زه‌کشی و انتقال آب شور و دور کردن اين آبها از مجاورت سفره‌های آب شيرين زيرزمينی مورد استفاده قرار گيرند.گوبلو، دانشمند فرانسوی حدود بيست سال در ايران اقامت داشته و در زمينه آب در ايران کار کرده است، موضوع مطالعه خود را قنات انتخاب می‌کند و با سفرهای متعدد به مناطق مختلف جهان و با استفاده از ۵۳۴ منبع علمی، تحقيقی کتاب يا تز دکترای خود را تحت عنوان »قنات فنی برای ستيابی به آب در ايران» می‌نويسد: »قنات اختراع ايرانيان است و دهها قرن هم قدمت دارد .در حالی که چينيها فن حفر قنات را تازه حدود ۲۰۰ سال پس از ايرانيان آموخته‌اند. همه چيز دال بر آن است که نخستين قناتها در محدوده فرهنگی ايران ظاهر شده‌اند. حال بايد ديد که قنات چگونه ابداع شده است».گوبلو معتقد است که قنات، ابتدا يک فن آبياری نبوده، بلکه به طور کامل از تکنيک معدن نشأت گرفته و منظور از احداث آن جمع‌آوری آبهای زيرزمينی مزاحم (زه آبها) به هنگام حفر معادن بوده است.... ترديدی نيست که در گستره فرهنگی ايران، از معادن «مس» و احتمالاً «روی» موجود در کوههای زاگرس، در جريان هزاره دوم قبل از ميلاد مسيح بهره‌برداری شده است.يکی از موانع اصلی در پيشرفت کار معدنچيان، وجود آب بوده و هست. تا قبل از اختراع پمپهای مجهز معدنچيان برای خارج کردن آبها از معدن، تنها يک راه داشتند و آن اينکه اگر شيب زمينی اجازه می‌داد، دالانهايی برای خارج کردن آبهای مزاحم به فضای ازاد بيرون از معدن حفر می‌کردند که آب بدون استفاده از هيچ نيروی فنی، از دل معدن به خارج جاری می‌شد.گوبلو معتقد است که ايرانيان نخستين که به کار کشاورزی اشتغال داشته‌اند، چون آب رودها، چشمه‌ها و غيره را مردمان بومی آسيا اشغال کرده و با آن کشاورزی می‌کردند، سعی کرده‌اند، با ساکنان بومی درگيری نداشته باشند و لذا از هر منبع آبی ديگر کشور استفاده کنند و ترجيح داده‌اند در جاهايی اقامت و کشاورزی کنند که هنوز کسی در آنجا وچود نداشته است. در اين اثنا، در بعضی نقاط جويهايی را ديدند که آب در آن جاری است و اين آبها تقريباً ثابت و دائمی نيز می‌باشد.آب اين جويها از دهليز يا مجراهای ايجادشده برای معادن خارج می‌شود. به احتمال زياد، گروههای کوچکی از کشاورزان تازه وارد يا ايرانيان نخستين، در اين کوهپايه‌ها برای استفاده از اين آبها سکنی گزيدند و اين کوهپايه‌ها بهترين نقاط برای احداث قنات بوده است. ايرانيان اوليه (تازه واردين به فلات ايران) از فن تخليه آب معدنچيان “آکادی“ی که ابتدا مورد استفاده تنها معدنی داشته است، وسيله‌ای بنيادی برای رفع نياز خود به آب در فعاليتهای کشاورزی به وجود آوردند. به احتمال قوی ابتدا کشاورزان از معدنچيان می‌خواستند که جويها يا منابع آبی ديگری از اين نوع در خارج از معدن بر آنها حفر کنند.حال بايد ديد از چه زمانی دلايل قاطع بر وجود قنات، موجود است و اين تکنيک طی قرنها در حوزه فرهنگی ايران، يعنی مهد نخستين خود به چه مرحله‌ای از رشد رسيده و به ديگر مناطق جهان صادر شده است.قنات در افسانه‌های ايرانیمشهورترين افسانه‌های قديمی ايران که فردوسی در شاهنامه به نظم آورده است و به نظر می‌رسد با افسانه‌هايی از يک قرن جلوتر به زبان عربی از سوی ابوجعفر طبری ايرانی (که در دربار بغداد می‌زيسته) نوشته شده منبع الهام مشترکی داشته‌اند. اين افسانه‌ها يک سلسله ابداعات تکنيکی و ازجمله بهره‌برداری از معادن و کانالهای آب ضروری برای کشاورزی را به هوشنگ، از نخستين پادشاهان سلسله اسطوره‌ای پيشداديان نسبت می‌دهد.قنات در امپراطوری هخامنشیشهر راگس يا راجس (ری) در چند کيلومتری شهر ری کنونی يکی از پر جمعيت‌ترين شهرها در امپراطوری هخامنشی بود. و شهرهای ديگر مانند اکباتان (همدان) و پاساگارد همگی با استفاده از سيستم قنات توانستند آب خود را تأمين کنند و به حيات خود ادامه دهند. در حال حاضر عميق‌ترين قنات ايران، قنات قصبه گناباد است با حدود ۳۴۰ متر عمق، مادر چاه آن، طولانی‌ترين قنات درمنطقه يزد است با طول ۱۰۰ کيلومتر قنات قصبه گناباد پيشينه تاريخی ۲۵۰۰ ساله دارد و بيش از دو هزار هکتار از اراضی کشاورزان اين شهرستان را به صورت سنتی آبياری می‌کند و پر آب‌ترين قنات ايران، قنات اکبرآباد فسا است و قديمی‌ترين قنات ايران، قنات ابراهيم‌آباد اراک می‌باشد و عجيب‌ترين قنات ايران، قنات دو طبقه مون اردستان است که حدود ۸۰۰ سال پيش احداث شده است. يکی ديگر از قناتهای جالب و قديمی ايران قنات کيش می‌باشد که در سال ۱۳۷۱ کشف شد.قنات دو هزار ساله کيش با شهر زيرزمينی ساخته شده در آن از مکانهای ديدنی کيش است. در مسير اين قنات، چاههايی به چشم می‌خورد که در گذشته برای لايروبی قنات حفرشده بود.تاکنون ۲۰۰حلقه از اين چاههادر مسير قنات شناسايی شده است که فاصله هر کدام از يکديگربه ۱۴ تا ۱۶ متر ميرسد.سقف قنات را لايه های مرجانی به ضخامت ۲ تا ۱۵ مترو لايه های زيرين قنات را خاک نفوذناپذير مارنی تشکيل می‌دهد که اين خاصيت باعث شده است تا آب باران پس از نفوذ از لايه‌های مرجانی در عمق نفوذناپذير زمين تشکيل سفره‌های آب زيرزمينی را بدهد.چهار کيلومتر از مسير اين قنات تاکنون حفاری و لايروبی شده است و هم اکنون در عمق ۱۵ متری اين قنات شهری زيرزمينی با کاربری سياحتی و تجاری در حال ساخت و تکميل است
