قانون بيمه بيكاري

ماده 1 - كليه مشمولين قانون تأمين اجتماعي كه تابع قوانين كار و كار كشاورزي هستند مشمول مقررات اين قانون مي باشند.
تبصره - گروههاي زير از شمول مقررات اين قانون مستثني هستند:
1 - بازنشستگان و ازكارافتادگان كلي.
2 - صاحبان حرف و مشاغل آزاد و بيمه شدگان اختياري.
3 - اتباع خارجي.
ماده 2 - بيكار از نظر اين قانون بيمه شده*اي است كه بدون ميل و اراده بيكار شده و آماده كار باشد.
تبصره 1 - بيمه شدگاني كه به علت تغييرات ساختار اقتصادي واحد مربوطه به تشخيص وزارتخانه ذيربط و تأييد شوراي عالي كار بيكار موقت شناخته شوند نيز مشمول مقررات اين قانون خواهند بود.
تبصره 2 - بيمه شدگاني كه به علت بروز حوادث قهريه و غير مترقبه از قبيل سيل، زلزله جنگ، آتش سوزي و... بيكار مي شوند با معرفي واحد كار و امور اجتماعي محل از مقرري بيمه بيكاري استفاده خواهند كرد.
ماده 3 - بيمه بيكاري به عنوان يكي از حمايت هاي تأمين اجتماعي است و سازمان تأمين اجتماعي مكلف است با دريافت حق بيمه مقرر، به بيمه شدگاني كه طبق مقررات اين قانون بيكار مي شوند مقرري بيمه بيكاري پرداخت نمايد.
ماده 4 - بيمه شده بيكار با معرفي كتبي واحد كار و امور اجتماعي محل از مزاياي اين قانون منتفع خواهد شد.
تبصره - بيكاران مشمول اين قانون كليه حقوق و مزايا و خسارات مربوطه ( موضوع قانون كار) را دريافت خواهند كرد.
ماده 5 - حق بيمه بيكاري به ميزان (3%) مزد بيمه شده مي باشد كه كلاً توسط كارفرما تأمين و پرداخت خواهد شد.
تبصره - مزد بيمه شده و نحوه تشخيص تعيين حق بيمه بيكاري، چگونگي وصول آن، تكليف بيمه شده و كارفرما و همچنين نحوه رسيدگي به عتراض، تخلفات و ساير مقررات مربوطه در اين مورد بر اساس ضوابطي است كه براي حق بيمه ساير حمايتهاي تأمين اجتماعي در قانون و مقررات تأمين اجتماعي پيش بيني شده است.
ماده 6 - بيمه شدگان بيكار در صورت احراز شرايط زير استحقاق دريافت مقرري بيمه بيكاري را خواهند داشت:
الف - بيمه شده قبل از بيكار شدن حداقل (6) ماه سابقه پرداخت بيمه را داشته باشد. مشمولين تبصره (2) ماده (2) اين قانون از شمول اين بند مستثني مي باشد.
ب - بيمه شده مكلف است ظرف (30) روز از تاريخ بيكاري با اعلام مراتب بيكاري به واحدهاي كار و امور اجتماعي آمادگي خود را براي اشتغال به كار تخصصي و يا مشابه آن اطلاع دهد. مراجعه پس از سي روز با عذر موجه و با تشخيص هيأت حل اختلاف تا سه ماه امكان پذير خواهد بود.
ج - بيمه شده بيكار مكلف است در دوره هاي كارآموزي و سوادآموزي كه توسط واحد كار و امور اجتماعي و نهضت سوادآموزي و يا ساير واحدهاي ذيربط با تأييد وزارت كار و امور اجتماعي تعيين مي شود شركت نموده و هر دو ماه يك بار گواهي لازم در اين مورد را به شعب تأمين اجتماعي تسليم نمايد.
تبصره 1 - كارگراني كه در زمان دريافت مقرري بيمه بيكاري به شغل يا مشاغلي گمارده مي شوند كه ميزان حقوق و مزاياي آن از مقرري بيمه بيكاري متعلقه كمتر باشد مابه التفاوت دريافتي بيمه شده از حساب صندوق بيمه بيكاري پرداخت خواهد شد.
تبصره 2 - مدت دريافت مقرري بيمه بيكاري جزء سوابق پرداخت حق بيمه، بيمه شده از نظر بازنشستگي، ازكارافتادگي و فوت محسوب خواهد شد.
ماده 7 - مدت پرداخت مقرري بيمه بيكاري و ميزان آن به شرح زير است:
الف - جمع مدت پرداخت مقرري از زمان برخورداري از مزاياي بيمه بيكاري اعم از دوره اجراي آزمايشي و يا دائمي آن براي مجردين حداكثر(36) ماه و براي متأهلين يا متكلفين حداكثر (50) ماه بر اساس سابقه كلي پرداخت حق بيمه و به شرح جدول ذيل مي باشد:

سابقه پرداخت حق بيمه حداكثر مدت استفاده از مقرري
جمعاً با احتساب دوره هاي قبلي
---------------------------------------------------------------
براي مجردين براي متأهلين يا متكفلين
---------------------------------------------------------------
از(6) ماه لغايت (24) ماه (6) ماه (12) ماه
از (25) ماه لغايت (120) ماه (12) ماه (18) ماه
از (121) ماه لغايت (180) ماه (18) ماه (26) ماه
از (181) ماه لغايت (240) ماه (26) ماه (36) ماه
از (241) ماه به بالا (36) ماه (50) ماه
---------------------------------------------------------------

تبصره - افراد مسن مشمول اين قانون كه داراي 55 سال سن و بيشتر مي باشند مادامي كه مشغول به كار نشده اند مي توانند تا رسيدن به سن بازنشستگي تحت پوشش بيمه بيكاري باقي بمانند.
ب - ميزان مقرري روزانه بيمه شده بيكار معادل (55%) متوسط مزد يا حقوق و يا كارمزد روزانه بيمه شده مي باشد. به مقرري افراد متأهل يا متكفل، تا حداكثر (4) نفر از افراد تحت تكفل به ازاء هر يك از آنها به ميزان (10%) حداقل دستمزد افزوده خواهد شد. در هر حال مجموع دريافتي مقرري بگير نبايد از حداقل دستمزد، كمتر و از (80%) متوسط مزد يا حقوق وي بيشتر باشد.
ج - مقرري بيمه بيكاري از روز اول بيكاري قابل پرداخت است.
تبصره 1 - متوسط مزد يا حقوق روزانه بيمه شده بيكار به منظور محاسبه مقرري بيمه بيكاري عبارت است از جمع كل دريافتي بيمه شده كه به مأخذ آن حق بيمه دريافت شده در آخرين (90) روز قبل از شروع بيكاري تقسيم بر روزهاي كار، و در مورد بيمه شدگاني كه كارمزد دريافت مي كنند آخرين مزد عبارت است از جمع كل دريافتي بيمه شده كه به مأخذ آن حق بيمه دريافت شده در آخرين (90) روز قبل از شروع بيكاري تقسيم بر (90) در صورتي كه بيمه شده كارمزد، ظرف (3) ماه مذكور مدتي از غرامت دستمزد استفاده نموده باشد متوسط مزدي كه مبناي محاسبه غرامت دستمزد قرار گرفته به منزله دستمزد ايام بيكاري تلقي و در محاسبه منظور خواهد شد.
تبصره 2 - افراد تحت موضوع اين ماده عبارتند از:
1 - همسر ( زن يا شوهر)
2 - فرزندان اناث مادام كه ازدواج ننموده و فاقد حرفه و شغل باشند.
3 - فرزندان ذكور كه سن آنان كمتر از هجده سال تمام باشد و يا منحصراً به تحصيل اشتغال داشته و يا طبق نظر پزشك معتمد سازمان تأمين اجتماعي، ازكارافتاده كلي باشند.
4 - پدر و مادر كه سن پدر از (60) سال متجاوز باشد و يا طبق نظر پزشك معتمد سازمان تأمين اجتماعي ازكارافتاده كلي باشند و در هر حال معاش*آنان منحصراً توسط بيمه شده تأمين گردد.
5 - خواهر و برادر تحت تكفل در صورت داشتن شرايط مربوط به فرزندان اناث و ذكور، مذكور در بندهاي (2) و (3) اين تبصره.
تبصره 3 - دريافت مقرري بيمه بيكاري مانع از دريافت مستمري جزئي نمي گردد.
تبصره 4 - در صورت بيكاري زوجين فقط يكي از آنان ( زن يا شوهر) محق به استفاده از افزايش مقرري به ازاء هر يك از فرزندان خواهد بود.
تبصره 5 - بيمه شده بيكار و افراد تحت تكفل، در مدت دريافت مقرري بيمه بيكاري از خدمات درماني موضوع بندهاي " الف" و "ب" ماده (3) قانون تأمين اجتماعي استفاده خواهند كرد.
تبصره 6 - مقرري بيمه بيكاري مانند ساير مستمريهاي تأمين اجتماعي از پرداخت هر گونه ماليات معاف خواهد بود.
ماده 8 - در موارد زير مقرري بيمه بيكاري قطع خواهد شد.
الف - زماني كه بيمه شده مجدداً اشتغال به كار يابد.
ب - بنا به اعلام واحد كار و امور اجتماعي محل و يا نهضت سوادآموزي و ساير واحدهاي ذيربط از طريق وزارت كار و امور اجتماعي، بيمه شده بيكار بدون عذر موجه از شركت در دوره هاي كارآموزي يا سوادآموزي خودداري نمايد.
ج - بيمه شده بيكار از قبول شغل تخصصي خود و يا شغل مشابه پيشنهادي خودداري ورزد.
د - بيمه شده بيكار ضمن دريافت مقرري بيمه بيكاري مشمول استفاده از مستمري بازنشستگي و يا ازكارافتادگي كلي شود.
ه - بيمه شده به نحوي از انحاء با دريافت مزد ايام بلاتكليفي به كار مربوطه اعاده گردد.
تبصره 1 - در صورتي كه پس از پرداخت مقرري بيمه بيكاري محرز شود كه بيكاري بيمه شده، ناشي از ميل و اراده او بوده است كارگر موظف به استرداد وجوه دريافتي به سازمان تأمين اجتماعي خواهد بود. مشمولين بند ( ه) اين ماده نيز مكلف به بازپرداخت مقرري بيمه بيكاري دريافتي، به سازمان مذكور مي باشند.
تبصره 2 - چنانچه بيمه شده بيكار اشتغال مجدد خود را مكتوم داشته و مقرري بيمه بيكاري را دريافت كرده باشد، ملزم به بازپرداخت مقرري دريافتي از تاريخ اشتغال خواهد بود.
تبصره 3 - دريافت كمك هزينه حين كارآموزي مانع استفاده از مقرري بيمه بيكاري نخواهد بود.
ماده 9 - كارفرمايان موظفند با هماهنگي شوراهاي اسلامي و يا نمايندگان كارگران، فهرست محلهاي خالي شغل را كه ايجاد مي شوند به مراكز خدمات اشتغال محل اعلام نمايند. محلهاي شغلي مذكور (به استثناي ردههاي شغلي كارشناسي به بالا) منحصراً توسط مراكز خدمات اشتغال و با معرفي بيكاران تأمين مي گردد.
تبصره 1 - دولت مكلف است همه ساله از طريق سيستم بانكي و منابع اعتباري سازمان تأمين اجتماعي و با استفاده از اعتبارات قرض الحسنه، طرحهاي اشتغال زاي مشخصي را جهت اشتغال به كار بيكاران مشمول اين قانون در بودجه سالانه كشور پيش بيني و رأساً يا از طريق شركتهاي تعاوني و يا خصوصي و با نظارت وزارت كار و امور اجتماعي به مورد اجراء گذارد.
تبصره 2 - بيكاران مشمول اين قانون در اخذ پروانه هاي كسب و كار و موافقت اصولي و تأسيس واحدهاي اقتصادي از وزارتخانه هاي صنعتي، كشاورزي و خدماتي با معرفي وزارت كار و امور اجتماعي در اولويت قرار خواهند داشت.
تبصره 3 - سازمان آموزش فني و حرفه اي وزارت كار و امور اجتماعي مكلف است همزمان با اجراي قانون بيمه بيكاري، آموزش مهارتهاي مورد نياز بازار كار و نيز بازآموزي و تجديد مهارت كارگران تحت پوشش بيمه بيكاري موضوع بند "ج" ماده (7) اين قانون را در مراكز آموزش فني و حرفه اي و يا مراكز آموزش جوار كارخانجات فراهم نمايد. هزينه هاي مربوط از محل اعتبارات حساب صندوق بيمه بيكاري مطابق آيين نامه اي كه به پيشنهاد سازمان هاي آموزش فني و حرفه اي كشور و تأمين اجتماعي تهيه و به تصويب وزراي كار و امور اجتماعي، و بهداشت و درمان و آموزش پزشكي خواهد رسيد قابل پرداخت است.
تبصره 4 - نهضت سوادآموزي موظف است با همكاري كارفرمايان و وزارتخانه هاي ذيربط نسبت به تشكيل كلاسهاي سوادآموزي براي بيسوادان مشمول اين قانون اقدام نمايد.
ماده 10 - سازمان تأمين اجتماعي مكلف است حسابهاي درآمد حق بيمه بيكاري و پرداخت مقرري بيمه بيكاري موضوع اين قانون را جداگانه نگهداري و در صورت هاي مالي خود منعكس نمايد و گزارش عملكرد مالي خود را هر سال يك بار به وزير بهداشت، درمان و آموزش پزشكي و وزير كار و امور اجتماعي و شوراي اقتصاد ارائه نمايد.
ماده 11 - وزارت كار و امور اجتماعي و سازمان تأمين اجتماعي مجري اين قانون خواهند بود.
ماده 12 - سازمان تأمين اجتماعي مكلف است هزينه هاي موضوع اين قانون را منحصراً از محل درآمدهاي ناشي از آن تأمين نمايد.
هزينه هاي اداري و پرسنلي هر دو دستگاه مجري قانون به طوري كه از (10%) ميزان مقرري پرداختي به بيمه شدگان تجاوز ننمايد با تأييد وزير بهداشت، درمان و آموزش پزشكي و وزير كار و امور اجتماعي تعيين و تخصيص داده مي شود.
ماده 13 - زمان اجراي اين قانون از زمان اتمام قانون آزمايشي بيمه بيكاري (1359.5.6) لازم الاجرا است.
ماده 14 - آيين نامه اجرايي اين قانون ظرف يك ماه توسط وزارت كار و امور اجتماعي و سازمان تأمين اجتماعي تهيه و به تصويب هيأت وزيران خواهد رسيد.
قانون فوق مشتمل بر چهارده ماده و بيست و يك تبصره در جلسه علني روز دوشنبه مورخ بيست و ششم شهريور ماه يك هزار و سيصد و شصت و نه جلس شوراي اسلامي تصويب و در تاريخ 1369.7.10 به تأييد شوراي نگهبان رسيده است.