این ها شامل دو چرخ دنده ساده میباشند كه با یكدیگر درگیر بوده ویكی از آنها بوسیله یك عامل محرك مثل موتور بگردش درآمده وچرخ دنده دیگر را می گرداند . این پمپها ، از نوع پمپهای باجابجائی مثبت بوده ومیزان آبدهی آنها را بسادگی وتنها با تغییر سرعت گردش محور ،میتوان تغییر داد ، بازده یك پمپ دنده ای عمدتا به دقت وجذب بودن قطعات متماس بستگی دارد .
این پمپ ها را در مدل های مختلف میتوان یافت ، آبدهی این پمپ ها از كمتر از 1 گالن در دقیقه شروع شد وتا بیشتر از 100 گالن در دقیقه ای ادامه مییاید ، انواع مختلف این پمپ ها قادر به ایجاد فشارهای مختلفی از حدود كمتراز 100 پوند براینچ مربع تا بیشتر از 3000 پوند بر اینچ مربع می باشند، دو چرخ دنده ای كه در شكل 2 نمایش داده شده اند بطور دقیقی بیكدیگر جفت شده ودر داخل بدنه پمپ قرارگرفته اند، روغن هیدرولیك وارد شده به محفظه پمپ در فواصل بین دندانه های هر چرخ دنده وپیرامون بدنه گیر كرده وپس از نیم دور گردش چرخ دنده ها در موقع تماس دندانه ها با هم از محفظه خروجی رانده می شود .
پمپ ها ی دنده ای را نیز میتوان متناسب با نوع چرخ دنده مصرف شده ، به انواع مختلفی تقسیم نمود ،این ها شامل پمپ های دنده ای با : چرخ دنده ساده ، مارپیچی ، جناغی وبالاخره با چرخ دنده های مخصوص می باشند .
چرخ دنده ساده :
درعمل در پمپهای دورانی از دو جور چرخ دنده ساده استفاده می كنند : نوع داخلی ونوع خارجی ، در مورد نوع خارجی باید گفت كه در موقع جدا شدن هر زوج دندانه در گیر ، خلائی پدید میآید وفشار جونیز همین فرصت را غنیمت شمرد وسیال را با فشار از طریق دهانه ورودی پمپ به داخل میراند وآن را پر میكند ، با كمی تقریب می توان فرض كرد كه مجراهای ورودی وخروجی بخاطر وجود چرخ دنده های درگیر ،كاملا از هم مجزا می باشند ، بنابراین آبی كه بین فاصله دو دوندانه متوالی هر چرخ دنده حبس میشود همراه با آن گردش كرده ودر نزدیكی محفظه ثانویه پمپ از آن جدا شده وبناچار به خارج رانده می شود .
در مورد طرز كار پمپ دورانی با دنده ساده از نوع داخلی باید كفت كه قدرت موتور به یكی از جچرخ دنده ها داده شده ودوران چرخ دنده مزبور باعث گردش چرخ دنده هرزگرددیگری كه با آن در تماس است می شود ، در موقه جدا شدن درگیری هر دندانه از دندانه مشابه درروی چرخ دنده دیگر ،افزایش حجم موجب ایجاد یك خلاء جزئی می شود ، در این جا است كه فشار جو موجب رانده شدن سیال به داخل بدنه پمپ می شود ، سیال وارد شده به محض دخول در فاصله بین دو دندانه متوالی وبدنه پمپ گیر كرده و بطرف محفظه ثانویه حركت می كند ، واز آنجا به بیرون رانده می شود .
پمپها ی دورانی بادنده داخلی فقط دو عضر متحرك دارند : روتور كه بادقت تمام تراشیده شده ویك چرخ دنده هرزگرد ، دندانه های چرخ دنده داخلی ودنده هرزگرد در نزدیكی محفظه مكش از هم جدا شده ودر محفظه رانش مجددا بایكدیگر درگیر می شوند .
جهت دوران محور پمپ ، محفظه های مكش ورانش را تعیین می كند ، دلیل اینكه چرا جهت دوران محور ، محفظه ها را مشخص می كند . در نقطه a كه در حقیقت آغاز جداشدن در گیری چرخ دنده ها است ، سیال از طریق محفظه مكش به داخل كشیده می شود ، در نقطه b كه آن را باید شروع درگیری دندانه هادانست ، سیال با فشار به طرف محفظه رانش رانده میشود ، معكوس كردن جهت دوران ، جهت جریان سیال درداخل پمپ راوارونه میكند ، در موقع تعیین جهت دوران محور پمپ ، همیشه از انتهائی كه شامل محور است به پمپ نگاه كنید ، در صورتیكه دستورالعمل یا تذكر خاصی داده نشده باشد ، فرض براین است كه محور پمپ در جهت گردش عقربه های ساعت می گردد . در نتیجه میتوان انتظار داشت كه محفظه مكش در سمت راست قرار بگیرد .
دو قطعه را به صورت خاصی تراشیده و با هم در گیر كرده اند، یكی از این قطعات را باید در حقیقت یك چرخ دنده مخصوص داخلی دانست ودرگیری رایك چرخ دنده خارجی انگاشت ، مجموعه بدست آمده را مكانیسم ژیروتور می نامند ، در این مكانیسم ، سطوح داخلی وخارجی دو قطعه یاد شده دائما بیكدیگر تكیه داشته وروی یكدیگر تماس لغزشی دارند و بنابراین سیال را بطور دائم وبا آب بندی كامل انتقال می دهند ، در موقع جداشدن در گیری ،فضای بین آنها زیاد شده و درست در محل محفظه مكش كه ازدیاد فضای بین دندانه ها ظاهر می شود یك خلاء جزئی ایجاد می شود ، وقتی فضای بین دندانه ها به حداكثر حجم خود دست می یابد ، محفظه رانش را در مقابل خود می بیند ، از این لحظه یه بعد كه درگیری دندانه ها مجددا آغاز شده وحجم محفظه شروع به كاهش می نماید ، سیال مزبور به تدریج به خارج رانده می شود.
پمپ دورانی با چرخ دنده مارپیچی :
این پمپ برای كارهای مختلف از قبیل روغنكاری بافشار ، سوخت رسانی ، كلیه كارهای هیدرولیكی ویا بطور كلی انتقال سیالات بدون ذرات مزاحم بكار می رود ، این پمپ در هردو جهت كار كرده وبه آب بندی وراه اندازی اولیه نیاز ندارد، یك نمونه دیگر از این پمپ ها كه جمع وجور وبی سروصدا تراز بقیه بوده وبیشتر برای بالابرها وپله برقیها ی هیدرولیكی بكار می برد .
پمپ دورانی با چرخ دنده جناغی :
این پمپ نیز بسیار جمع وجور وبی سر وصدا میباشد ،
