اصطلاحات و تعاريف مرتبط با سيستمهای نت به زبان ساده

1. نت: مخفف کلمات نگهداری و تعمیرات می باشد و به مجموعه برنامه ها و اقدامات به منظور نگهداشتن تجهیزات در سطح قابل قبول از نظر عملیاتی (نگهداری) و یا باز گرداندن تجهیزات معیوب به چرخه استفاده و بهره برداری (تعمیرات) اطلاق می شود و نتیجه مورد انتظار از این اقدامات ایجاد آمادگی، حفظ قابلیت عملیات، تداوم و استمرار عملیاتی و تجهیزات برای شرایط تعریف شده خواهد بود.به طورکلی اهداف سیستم نت در یک واحد عبارتند از: پاسخگویی کارا، موثر و سریع در هنگام نیاز به فعالیت های پیشگیرانه و اصلاحی به منظور حفظ آن واحد در یک سطح استاندارد و قابل قبول می باشد.
مشاهده لینک ها و تصاویر پس از ورود یا عضویت
2. انواع نت: امروزه با پیشرفت دانش و علم بشری نگاه به نگهداری و تعمیرات نیز متناسب با این پیشرفت در حال تغییر و تحول است که در ذیل به بخشی از آنها اشاره می شود. ادامه مطلب را از سایت مرکز دانش صنعت تاسیسات ایرات دنبال کنید.
2-1- نگهداري و تعميرات مبتني بر شكست (Breakdown Maintenance)
نگهداري و تعميرات مبتني بر شكست بر اين فرضيه بنا شده است. بطوريكه تا قطعه اي شكسته و يا معيوب نشده باشد آنرا تعويض و تعمير نكنند. در دوران گذشته، پيامدها و آثار اينگونه اعمال به عنوان يك امر اجتناب ناپذير به شمار مي آمد ولی امروزه به دليل پيچيده شدن اقلام, تنوع بالا و تعداد اقلام و تجهيزات تحت پوشش فعاليتهای نگهداری و تعميرات, اجرای اين رويه برای تمامی اقلام به عنوان يك ضرر با اهميت به شمار مي رود. در اين روش اجرای فعاليتهای نگهداری و تعميرات هنگامي انجام مي شود كه عملكرد تجهيزات بطور چشمگيری كاهش پيدا كرده و يا شكست و از كارافتادگي واقعي روبرو باشند. در نتيجه تجهيزات با اجراي فعاليتهاي نگهداري و تعميرات مبتني بر شكست تحت كنترل قرار مي گيرند. تجهيزاتی كه مستلزم اجراي عمليات تعميرات سنگين و پر هزينه هستند و يا اينکه تجهيزات حساس (از نظر فنی و استراتژيک) هستند, مجاز به پيروي از مدل نگهداري و تعميرات مبتني بر شكست نيستند و در بعضي از موارد عدم رعايت اين موضوع مي تواند فاجعه ببار بياورد. هزينه هاي مضاعف اين رويكرد مي تواند شامل موارد زير باشد:
هزينه هاي مستقيم اضافي
هزينه هاي رسيدگي به تعيين ريشه دلايل خرابي و كار افتادگي
کارکرد نامناسب و فاقد كيفيت و عدم داشتن استانداردهاي لازم و نارضايتي کاربران از كاهش كيفيت کارآيي
بيکار شدن کاربران
پرداخت اضافه كاري براي كاركنان تعميرات و نگهداري و پيمانكاران خارج از سيستم
هزينه هاي تسريع در تهيه لوازم يدكي
تاخير در اجرای ماموريتهای محوله

2-2- نگهداری و تعميرات پيشگيرانه Preventive Maintenance (PM)
به مجموعه اقداماتی که شامل بازديد, کنترل, سرويس, تنظيم, تعويض و در برخی از موارد تعميرات جزيی که توسط کاربران تجهيزات و يا تعميرکاران واحد اجرايي انجام می شود اطلاق شده که اصطلاحا به فعاليتهای مزبور PM گفته می شود. اين فعاليتها که بطور تناوبی و بر حسب دوره های تعريف شده انجام می گيرد, سبب تاخير و کم شدن تعميرات و شکستهای ناگهانی و بدون برنامه می شوند.
اهم اهداف فعاليتهای PM شامل موارد زير است:
پيش بينی عيوب، خرابی ها و شکست تجهيزات
تعيين عيوب و شکست، قبل از تاثيرگذاری بر تجهيزات
تعمير و يا تعويض قطعه پيش از وقوع شکست


2-3- نگهداری و تعميرات پيشگويانه (مراقبت وضعيت) (Predictive Maintenance )
با پيشرفت علم و دانش بشری, بجای تعويض, تنظيم و ... در يک موعد مقرر با کمک علومی همانند مکانيک, شيمی, فيزيک, ... و با تحت نظر داشتن رفتار قسمتهای متحرک از نظر ارتعاش و بخشهای مکانيکی که در درون روانکارها قرار دارند و تجزيه مواد موجود در روانکارها می توانند وضعيت رفتاری آتی تجهيزات را تا مقدار قابل قبولی پيش بينی کنند و بر مبنای آن اقدامات بعدی را انجام دهند. اصطلاحا به مجموعه اين اقدامات و فعاليتها مراقبت وضعيت (Condition Monitoring) می گويند. اجرای صحيح اين رويکرد هزينه های اضافی فعاليتهایPM را به شدت کاهش می دهد و باعث می شود که بتوان تا حد قابل قبولی وضعيت فعلی و آينده تجهيزات را پيش بينی نمود و با توجه به اين موضوع و صرف منابع می توان قابليت اطمينان تجهيزات را به ميزان قابل توجه ای بالا برد.

2-4- نگهداری و تعميرات اضطراری (Emergency Maintenance (EM
فعاليتهايی هستند که در مواقع از کار افتادن تجهيزات و شکست انجام می دهند و به شکل اضطراری بايد اينگونه فعاليتها را انجام داد زيرا که امکان سرايت خرابی به ساير مجموعه های تجهيزات وجود دارد و يا اينکه تجهيزات بطور کلی از کار افتاده و در سازمان بکار گيرنده آن, دستگاه ضرورت حياتی دارد و عدم کارکرد آن باعث زيانهای مادی و جانی فراوان می شود.

2-5- نگهداری و تعميرات اصلاحی (Corrective Maintenance (CM
فعاليتهايي هستند که به منظور حفظ تجهيزات در سطح استاندارد به هنگام بروز شکست و يا پديد آمدن عيوب انجام می شود. اين فعاليتها می توانند به منظور اصلاح و يا بهبود وضعيت تجهيزات بکار برده شوند.
در اين شاخه نت امکان برنامه ريزی جهت تخصيص بهينه منابع و از بين بردن عيوب وجود دارد و می توان از انبار نمودن بيهوده ابزارآلات, تجهيزات, قطعات يدکی و مواد مصرفی جلوگيری نمود و با حداقل نيروی انسانی خدمات لازم را ارائه نمود. تفاوت نت اصلاحی با نت اضطراری در حساس بودن و يا غيرحساس بودن نوع فعاليتهای نگهداری و تعميرات تجهيزات می باشد. اين جمله بدين معنا است که در اجرای فعاليتهای نت اضطراری نمی توان هيچگونه تاخيری را متصور بود, ولی فعاليتهای نت اصلاحی را می توان در برنامه های سيستم نت وارد نمود و آن را در زمان مقرر انجام داد.

2-6- نگهداری و تعميرات بهره ور جامع (Total Productive Maintenance (TPM
نگهداری و تعميرات بهره ور جامع TPM يك روش خاص در مديريت نگهداری و تعميرات است. اجرای اين روش موجب خلاقيت و مشاركت تمامي پرسنل و بهبود مستمر در محيط كار می شود و می توان گفت TPM مجموعه فعاليت هايي است كه بصورت اصلاح يك سيستم نت از طريق اصلاح ماشين آلات, دستگاهها و تغيير در فرهنگ كاركنان انجام می گيرد.
TPM مبتنی بر اصول زير می باشد:
بهره برداري هرچه كاراتر از تجهيزات
برقراري يك سيستم جامع براي نت كه در تمامی عمر مفيد تجهيزات ادامه يابد
درگير نمودن تمام قسمتهاي سازمان در برنامه های سيستم نت
مشاركت كليه كاركنان اعم از مديران طراز اول تا كاربران تجهيزات در سيستم نت
ايجاد انگيزش از سوي مديريت از طريق حمايت از تشکيل و اجرای فعاليتها توسط گروههاي كوچك کاری


2-7- نگهداری و تعميرات ناب (Lean Maintenance )
نت ناب يک رويكرد نوين و نظام مند به سيستم نگهداري و تعميرات است, كه با تبعيت از اصول ناب به حفظ ارزش ها (Value) و حذف زوائد (Waste) مي پردازد و در نهايت بدنبال تحقق رضايتمندي مشتري و کاربران تجهيزات مي باشد. اين رويكرد پس از رويكرد توليد ناب مطرح گرديده است. نت ناب موجب افزايش در قابليت اطمينان، دقت، كيفيت، رضايت کاربران و در دسترس بودن تجهيزات و كاهش در زمان انتظار، هزينه هاي سيستم، عيوب, دوباره كاري، حركت هاي اضافي و حمل و نقل اضافي خواهد شد. اقدامات لازم جهت اجراي نت ناب در سازمان عبارتند از:
استمرار در بهبود كيفيت فعاليتهای نت
حذف هرگونه زوائد در نت
برقراري يك سيستم بهبود پيوسته
كاهش حجم و سطوح نگهداری (انبار نمودن) موجوديها (مواد مصرفی و قطعات يدکی)
كاهش جدي عيوب و دوباره كاريها
كاهش زمان اجرای فعاليتهای تعميراتی (کاهش زمانهای اداری و کارگاهی)
ايجاد انعطاف پذيري بالای کارگاههای تعميراتی
حذف تجهيزات غيرضروري
انجام كارهای گروهي و بكارگيري افراد چند مهارته
تبديل نمودن فعاليتهای جاری و روزمره به فرآيندهای مدون و مصوب (با حداقل نمودن زمان و منابع)
بكارگيري مديران تحصيل کرده در رشته های مرتبط با سيستمهای نت
استاندارد كردن و مصوب نمودن فعاليتهای نت
كنترل زنجيره تامين سيستم نت (تامين کننده ها و پشتيبانی کننده ها)
كوچك كردن سازمانها و واگذاري كارهاي غير ضروري به بيرون از سازمان
مسطح نمودن ساختارهای سازمانی
برقرار نمودن ارتباط طولاني مدت با پشتيباني كنندگان از طريق خدمات پس از تعمير و يا بازسازی و گرفتن بازخور از نحوه نگهداری و تعميرات تجهيزات

3. سيستم نت
سيستمي است كه با برنامه ريزي و كنترل مدون، مجموعه فعاليتهايي نظير امور طرح وبرنامه ريزي، تخصيص منابع، تدوين سياستها و روشهاي عملياتي, جمع آوري اطلاعات بازخور و تحليل اطلاعات به منظور بهسازي طرحها، برنامه ها و روشهاي تدوين شده, با هدف افزايش كارايي و بالا بردن عمر مفيد تجهيزات، اطمينان از آماده بكار بودن كليه تجهيزات و فراهم آوردن شرايطي كه ماموريت سازمان را توام با حفظ ايمني پرسنل تامين کند، را بعهده دارد.
علل رويکرد به ايجاد و بهره برداری از سيستمهای نت را می توان در موارد زير متصور شد:
متنوع بودن تجهيزات مورد بهره برداری
زياد بودن تعداد تجهيزات تحت پوشش تعميرگاهها
حساس بودن (از نظر عملياتی، سرمايه گذاری و ...)
بالا بودن هزينه های تعميرات اتفافی
بالا بودن هزينه های ناشی از کارافتادگی تجهيزات (مالی و جانی)

4. فعاليتهای عمومی سيستم نت
فعاليتهای عمومی سيستم نت عبارتند از:
برنامه ريزی
اجرا
کنترل
ثبت وقايع
بايگانی
تجزيه و تحليل
ارائه گزارشهای مورد نياز

5. فعاليتهای نگهداری و تعميرات
فعاليتهای کلی نگهداری و تعميرات شامل پنج فعاليت اصلی زير می باشد که عبارتند از:
تعمير (Repair)
تعويض (Change)
تنظيم (Adjust)
سرويس (Service)
تست (Test)
هر يک از فعاليتهای فوق را می توان بطور مختصر بشرح زير توضيح داد:
تعمير: عبارت است از انجام فعاليت به منظور تشخيص عيب يك قطعه و يا مجموعه، رفع عيب، بازگرداندن آن به شرايط قابل قبول.
فرآيند تعمير عبارت است از:
انجام آزمايشهاي لازم به منظور تشخيص عيب
بازكردن يا دمونتاژ مجموعه معيوب از روي تجهيزات
ترميم قسمتهاي آسيب ديده
تعويض يك يا چند قسمت از مجموعه معيوب
انجام تست و آزمايش به منظور حصول اطمينان از سلامت مجدد مجموعه
نصب و يا مونتاژ مجموعه اصلاح شده روي تجهيزات
تعويض: اين نوع فعاليت، به مفهوم جايگزيني مجموعه مستهلك با مجموعه سالم است.
تنظيم: يك فعاليت ساده بدون نياز به تعمير يا تعويض قطعه است، تا با ايجاد ارتباط صحيح ما بين قسمتهاي داخلي مجموعه و يا ما بين قطعه معيوب با ساير قطعات درگير، بهترين شرايط را براي كار آن مجموعه، فراهم آورد. بطوريكه مجموعه با حداكثر بازدهي كار كند و احتمال اتفاق افتادن شكست و خرابي در تجهيزات به حداقل برسد. همانند: تنظيم چرخها، تنظيم پمپ انژكتور يا كاربراتور، تنظيم گاز و كلاچ و فرمان، تنظيم چراغها و ... .

سرويس: منظور از سرويس، فعاليتهاي ساده نگهداري هستند كه به منظور جلوگيري از بروز نقص در مجموعه هاي يك دستگاه انجام مي پذيرد و شامل فعاليتهاي ذيل مي باشد:
شستشو و تميزكاري
روغنكاري، تكميل و يا تعويض روغن
سفت كردن پيچها
رنگ كاري جزئي
تست: عبارت است از بازديد، بازرسي و آزمايشهاي مورد نياز به منظور مقايسه و ارزيابي مجموعه با شرايط استاندارد, به منظور پيشگيري از بروز خرابيهاي اتفاقي و كاهش فعاليتهاي تعميراتي. اين بازديدها حتماً بايد برنامه ريزي شده و بصورت دورهاي انجام گيرد.

6. مزايای اجرای سيستم نت
تحت كنترل درآوردن تجهيزات كه اين عمل لازمه برنامه ريزي موثر است.
حفظ و نگهداري تجهيزات
كاهش حجم تعميرات
افزايش كيفيت خدمات
افزايش ايمني
كاهش ضايعات
ايجاد محيطي مناسب بمنظورگسترش عمليات، خدمات و تجهيزات
ارائه سيستمهاي تهيه اطلاعات فني و اطلاعات لازم جهت تصميم گيري
امكان برنامه ريزي صحيح با ديگر واحدهاي سازمان
افزايش قابليت اطمينان و آمادگي تجهيزات


7. مشکلات ناشی از عدم وجود و اجرای سيستم نت
كاهش طول عمر تجهيزات
توقفات پي در پي عمليات و يا توليد
افزايش حجم تعميرات
نزول كيفيت خروجي های فعاليتهای نت
كاهش قابليت اطمينان
كاهش ايمني
افزايش هزينه ها
افزايش زمان اجرای فعاليتهای نت (اداری و کارگاهی)

ماخذ: مباحث مربوط به سيستمهای نت - مهندس لولاچی