طراحی و محل ساختمان اتاق عمل

یکی از اساسی ترین ملاک هایی که در طراحی و ساخت هر اتاق عمل باید رعایت شود ، کنترل عفونت می باشد.اتاق های عمل باید به گونه ای طراحی و بنا شوند که از طرفی انتشار عفونت به داخل حوزه جراحی را مانع شوند و از طرف دیگر ، سرایت عفونت از این اتاق ها به بخش های دیگر بیمارستان را جلوگیری نمایند.هنگام طراحی ساختمان اتاق عمل لازم است که برای قسمت های تمیز و آلوده اتاق عمل ، محل های جداگانه و مشخصی در نظر گرفته شود تا نقل و انتقال وسایل لازم به اتاق عمل به راحتی و بدون آلوده ساختن قسمت های تمیز اتاق عمل انجام شود.اتاق عمل در محلی باید قرار گیرد که دور از سر و صدا و هیاهو باشد و آرامش کامل در محیط اطراف حکمفرما باشد. نزدیک خیابان نباشد تا از سر وصدای وسایل نقلیه ، آلودگی هوا ، رفت و آمد عابرین و .... دور باشد.

معمولا در قسمت هایی از بیمارستان که رفت و آمد زیاد است یا جریان هوای سریع و کوران وجود دارد ، اقدام به ساختن اتاق عمل نمی کنند ، بلکه آن را در قسمتی که تقریبا وضعیتی مستقل و مجزا دارد ، بنا می کنند.اخیرا سعی می شود که اتاق عمل را در طبقات زیرین ساختمان و مجهز به تهویه بنا شود تا بتوان بیماران را بطور سریع و بدون اشکال به آنجا منتقل کرد. همچنین سعی بر این است که اتاق عمل تا خد امکان به سایر قسمت های بیمارستان نظیر بخش های مرکز استریل –اتاق بهبودی- بخش های جراحی – بخش های مراقبت های ویژه- آزمایشگاه – رادیولوژی – نزدیک باشد.معمولا اتاق بهبودی – اتاق گچ گیری – رختکن پزشکان و پرستاران و نیز یک اتاق عمل کوچک که در آن بیماران سرپایی تحت عمل جراحی ساده قرار می گیرند ، در نزدیکی اتاق عمل بنا می گردند.هر کدام از این اتاق ها از طریق درب دوم خود به داخل محدوده اتاق عمل راه می یابند.تسهیلاتی مثل توالت ، دستشویی و حمام بهتر است متصل به رختکن و در محل خارج از محدوده نیمه تمیز و معمولا برای 10-8 نفر یک توالت ، دستشویی و حمام در نظر گرفته شود.رفت و آمد در اتاق عملدر طراحی صحیح اتاق عمل ،رفت و آمد باید یکطرفه و از داخل به خارج در نظر گرفته شود که این امر با ایجاد محدودیت در قسمت های مختلف امکان پذیر است
قسمت های مختلف ساختمان اتاق عمل رختکن جراحان رختکن پرستاران اتاق سوپروایزر یا سرپرستار اتاق بیماران سرپایی اتاق پذیرش و انتظار اتاق بهبودی اتاق مخصوص استریل و پکینگ اتاق شستشوی وسایل جراحی اتاق های نظافت انبار اتاق نگهداری وسایل استریل اتاق بیهوشی اتاق اسکراب اتاق گچ گیری اتاق سیستوسکوپی اتاق نگه داری وسایل بیهوشی اتاق کنفرانس/کلاس درس تعدادی اتاق عمل برای جراحی های عمومی

تعداد اتاق های عمل یک بیمارستان
جهت تعیین تعداد اتاق های عمل مورد نیاز، می توان به فرمول 5 درصد اشاره نمود. طبق این فرمول تعداد اتاق های عمل بایستس برابر 5 درصد کل تعداد تخت های جراحی مجود در واحد بیمارستانی باشد.اندازه های اتاق عملاتاق های عمل نباید بی اندازه بزرگ باشد که وقت زیادی را برای رفت و آمد بگیرند و نه آنقدر کوچک باشند که باعث آلوده شدن وسایل شوند. یک اتاق عمل چند منظوره برای انجام جراحی های اورژانسی و آندوسکوپی 3×6×6 متر می باشد. اندازه اتاق های عمل بزرگ برای اعمال جراحی قلب یا جراحی های بزرگ که به تجهیزات بیشتری نیاز دارند ، تقریبا 60 متر مربع یا بیشتر 6.5×11 متر مورد نیاز است.سقف و دیوارهای اتاق عملدیوارها و سقف اتاق عمل باید سفت – ضد حریق- ضد آب – بدون درز و بدون انعکاس صدا باشند و به راحتی تمیز و شسته شوند. ارتفاع اتاق عمل از کف تا سقف نباید کمتر از 3 متر باشد. ارتفاع بیشتر(4متر) جهت اتاق های عمل جراحی قلب باز ، اعصاب که وسایل مخصوص به سقف وصل می شوند، در نطر گرفته می شود.دیوارها باید بدون درز و قابل شستشو باشند . بدون کناره و لبه و طاقچه و یا گوشه باشد تا گرد و خاک جمع نشود و راحت تر تمیز شود.اگر دیوارها از جس موزائیک باشند، ممکن است ترک بخورند. دیوارهایی که توسط مواد وینیلی سفت و محکم پوشانده می شوند ، در عین حالی که مقاوم هستند ، به آسانی تمیز می شوند.نکته قابل توجه در رنگ های به کار رفته در دیوارهای اتاق عمل ، عدم براق بودن آنهاست. مزیت نیمه مات بودن دیوار اتاق عمل ، جلوگیری از خستگی چشم جرلح و سایر افراد تیم جراحی در نتیجه انعکاس نور بر روی دیوارهاست.سیم کشی برق و لوله کشی ها با نهایت دقت و از داخل دیوار انجام گیرد و هیچ روزنه ای به بیرون نداشته باشد.کف اتاق عملباید غیر قابل جذب و از جنس نسوز و ضد جرقه – بدون سر وصدا- ضربه گیر- قابل شستشوو مقاوم در مقابل مواد شیمیایی باشد و جنس آن طوری باشد که در اثر ریختن مواد یا داروها رنگ ان را به خود نگیردو همچنین فاقد مجرای خروج آب باشد. بیشترین کف پوش ها از جنس وینیل بدون درز هستند. اگر کف اتاق عمل خیلی سفت و یا خیلی نرم باشد ، موجب خستگی پرسنل اتاق عمل می شود .درب های اتاق عملفرم درها و طرز قرار گرفتن آنها باید طوری باشد که اتاق عمل مستقیما به بیرون باز نشود ، بلکه به راهرو یا اتاق دیگری وصل شود درب ها از جنس نسوز و چهارچوب در به اندازه کافی بزرگ باشد.همچنین درب های اتاق عمل باید دارای شیشه و به قدری پهن باشد که یک برانکارد و دو نفر حرکت دهنده اش به راحتی از ان عبور کنند. در اتاق عمل باید از دو طرف باز و بسته شود و موقع استفاده ، ایجاد سر و صدا نکند .نور و روشنایی اتاق عملبرای روشنایی اتاق عمل در حالت عادی از چراغ های فلورسنت سفید سقفی استفاده می کنند و در موقع عمل از چراغ های سیالیتیک استفاده می گردد. مسئول بیهوشی باید نور کافی (حداقل200پا- شمع) داشته باشد تا به راحتی بتواند رنگ بیمار را مورد بررسی قرار دهد.برایبه حداقل رسانیدن خستگی چشم پرسنل جراحی ، باید نسبت شدت نور اتاق های دیگر نسبت به اتاق عمل تقریبا 1 به 3 باشد. اتاق عمل باید دارای برق اضطراری باشد تا به محض قطع شدن برق شهر خود به خود و در عرض 10 تا 20 ثانیه بطور اتوماتیک روشن شود.سیستم تهویه اتاق عملبه دلیل اهمیت مسئله تهویه هوا در اتاق عمل به علت وجود میکروارگانیسم ها ، باید سیستمی در اتاق عمل تعبیه شود که هوای کثیف و آلوده اتاق عمل را به بیرون هدایت کرده و هوای تازه را جایگزین نماید.این سیستمهوای تازه ای که از بیرون وارد اتاق عمل می شود را فیلتره می کند . این فیلترها پس از تصفیه هوا میزان ذرات معلق در هوا را که ابعادی بزرگتر از 0.5 میکرومتر دارند به 1 تا 5 عدد در هر فوت مکعب (30/48 cm ) کاهش می دهند.در این سیستم هوا از قسمت بالای دستگاه تصفیه وارد شده و پس از تصفیه از قسمت پایین آن خارج می شود.منبع: saor.blogfa