طراحی و اجرای تاسیسات اطفای حریق

به منظور تدوین یک شیوه نامه مدون جهت اجرای صحیح و استاندارد شبکه تاسیساتی و سیستم های اطفاء حریق ساختمانها و همچنین همسان سازی شیوه های اجرای آنها، به آیین نامه مناسب احتیاج است.


پیش نویس دستورالعمل اجرای سیستمهای تاسیساتی اطفاء حریق ساختمانها با مرور استانداردهای معتبر جهانی نظیر NFPA و B.S و ضوابط و مقررات سازمان آتش نشانی ، مقررات ملی ساختمان و نشریات ۱۱۱و۱۱۲ سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور(محافظت ساختمان در برابر حریق) توسط انجمن مهندسین مکانیک استان گلستان تهیه شده تا پس از بررسی و ویرایش در کمیته تخصصی مکانیک سازمان نظام مهندسی ساختمان گلستان جهت اجرای رسمی آماده و ابلاغ گردد.
دستورالعمل ایمن سازی ساختمانها ومجتمع های مسکونی در برابر حریق بدین شرح است:
گروه الف- ساختمانهای مسکونی یک تا چهار طبقه بالای پیلوت
ساختمانها ومجتمع های مسکونی که واحدهای تشکیل دهنده آنهاکمتراز۱۰واحدباشند در این گروه قرار میگیرند.(مطابق مبحث۱۷مقررات ملی ساختمان مجتمع های مسکونی بیش از۱۰ واحد در ردیف ساختمان های عمومی قرار میگیرند.)


تاسیسات مورد نیاز حفاظت و ایمنی در برابر حریق این گروه از ساختمان ها باید بشرح زیر باشد.
۱-نصب یک عدد کپسول ۶ کیلوگرمی پودر خشک در پاگرد راه پله هر طبقه، با رعایت کلیه ملاحظات نصب الزامیست.
۲-نصب یک عددکپسول۶کیلوگرمی پودر خشک در پیلوت ، زیر زمین و موتورخانه های تاسیسات ساختمان با رعایت کلیه ملاحظات محل نصب الزامیست.
۳-نصب یک عدد کپسول ۳ کیلوگرمی دی اکسید کربن در مجاورت تابلوهای برق و در موتورخانه های آسانسور با رعایت کلیه ملاحظات محل نصب الزامیست.
*ملاحظات:بطور کلی محل نصب کپسولهای آتش نشانی باید قابل رؤیت و دسترس ساکنان بدور از نور مستقیم خورشید، لوازم و تاسیسات و تجهیزات گرمازا و مصون از صدمات فیزیکی باشد.
_کلیه کپسول ها باید همواره آماده بکار باشد و تاریخ اعتبار آنها کنترل و در صورت لزوم تعویض یا تجدید شارژگردند.
_آموزش ساکنان، نصب راهنما و دستورالعمل نحوه استفاده از سیستم اطفای حریق در ساختمان الزامیست.
گروه ب-ساختمان ها یا مجتمع های مسکونی ۵تا۶ طبقه بالای پیلوت، و ساختمان های ۴ طبقه بالای پیلوت با تعداد ۱۰ واحد و بیشتر ( برابر مبحث ۱۷مقررات ملی ساختمان مجتمع های مسکونی ۱۰ واحد و بالاتر در ردیف ساختمانهای عمومی قرارمی گیرند)🌍مرجع مهندسان تاسیسات ومکانیک


_کلیه ساختمانها و مجتمع های مسکونی ۵ تا۶ طبقه بالای پیلوت و تمامی ساختمان های عمومی (برابر تعریف مبحث ۱۷مقررات ملی ساختمان) در این گروه قرار می گیرند.
_تأسیسات اطفاء حریق و سیستم های حفاظت و ایمنی مورد نیاز ساختمانهای گروه ب علاوه برموارد ذکرشده جهت ساختمان های گروه الف الزاماً باید شامل تأسیسات اطفاء حریق نوع تر تیپ هوزریل مطابق استاندارد B.S.۵۳۰۶ باشد.
۱_طراحی و محاسبه و اجرای شبکه آب آتشنشانی تر از نوع هوزریل با انشعاب ۱اینچ برای جعبه های آتش نشانی مجهز به شیلنگ های لاستیکی فشار قوی"۴/۳ با تأمین فشار ۳۰psi در سر نازلها و دبی ۸GPM برای ساختمان های این گروه الزامیست.
۲-مسئولیت طراحی تاسیسات و سیستم های اطفاء حریق این گروه از ساختمانها بعهده مهندس طراح می باشد.
۳_مهندس طراح باتوجه به نیازهای فوق الذکر بایستی هد و دبی پمپ و حجم منبع ذخیره آب آتش نشانی را (برای مدت ۳۰ دقیقه) با رعایت کلیه ضوابط ومقررات مربوطه طراحی و محاسبه نماید. (ضریب هد پمپ۵-۸psi/۱۰۰ftتوصیه میگردد.)
۴-جنس لوله های آتش نشانی تر میتواند از نوع فولادی گالوانیزه با اتصالات دنده ای و یا فولادی سیاه با اتصالات جوشی با وزن متوسط مطابق DIN۲۴۴۰ باشد.
کلیه لوله های رایزری در سیستم تر باید بصورت توکار و در داخل داکت ها اجرا گردند.
۵-منبع ذخیره آب آتش نشانی ، پمپ های آتش نشانی ومحل استقرار آنها
منبع ذخیره آب آتش نشانی باید در محلی مناسب در پیلوت و یا زیرزمین و در نزدیکترین فاصله از پمپ های آتش نشانی نصب گردد. برای جلوگیری از راکد ماندن آب در منابع ذخیره آب آتش نشانی و محدودیت فضای نصب توصیه میگردد. حجم منبع ذخیره آب آتش نشانی به حجم منبع ذخیره آب شرب اضافه و منبع ذخیره واحد با رعایت کلیه ملاحظات نصب گردد.
۶_کل تاسیسات سیستم وشبکه لوله کشی، سیستم پمپاژ و منبع ذخیره آب الزاماً باید در برابر تغیرات جوی، خوردگی و یخ زدگی و سایر آسیب های احتمالی محافظت گردند.
۷-نصب جعبه های آتش نشانی درتمام طبقات در محلهای قابل رؤیت و دسترسی ساکنان الزامیست.
_ارتفاع نصب جعبه آتش نشانی از کف تمام شده CM۱۲۰ میباشد.
_طول شیلنگ جعبه ها باید به اندازه ای باشد که تا فاصله ۵متری دورترین نقطه هر طبقه راپوشش دهد.
_بدیهی است تعداد و محل نصب جعبه های آتش نشانی ، تعداد و نوع و محل کپسول ها با توجه به زیربنای ساختمان توسط مهندس طراح تعیین میشود.
_قطر لوله رایزر در ساختمانهای این گروه نباید کمتر از ۲,۱/۲" باشد.
_طراحی، محاسبه و اجرای شبکه اطفاء حریق اتوماتیک از نوع اسپرینگلر برای پارکینگ های درب بسته و فاقد تهویه در زیرزمین این گروه از ساختمانها الزامیست.
(در محاسبه حجم مخزن ذخیره آب آتش نشانی۲۰% دبی اسپرینگلرها توصیه میگردد.)
۶- توصیه میشود از یک مجموعه بوستر پمپ آتش نشانی شامل تابلو برق تجهیزات کنترلی منبع دیافراگمی وشیرآلات مربوطه جهت تأمین فشار آب استفاده گردد. این سیستم با توجه به محاسبات هد و دبی برای پمپ توسط مهندس طراح انتخاب میگردد.


گروه ج-ساختمان ها و مجتمع های مسکونی ۷ طبقه بالای پیلوت و بیشتر
کلیه ساختمانها و مجتمع های مسکونی ۷ طبقه بالای پیلوت و بیشتر و همچنین ساختمانهای گروه ب با زیر بنای بیش از۵۰۰۰متر مربع و تمامی ساختمانهای خاص(مطابق مبحث۱۷مقررات ملی ساختمان) جزء ساختمانهای گروه ج محسوب می شوند.
تأسیسات اطفاء حریق و سیستم های حفاظت و ایمنی مورد نیاز ساختمانهای گروه ج علاوه بر موارد ذکرشده ساختمانهای دو گروه (الف وب) الزاما باید شامل تاسیسات شبکه لوله کشی سیستم خشک مستقل از شبکه لوله کشی مستقیم تر مطابق با استاندارد NFPA باشد. علاوه بر آن در این گروه از ساختمانها تأمین برق اضطراری ویژه سیستم اطفاء حریق الزامیست.
۱-مسئولیت طراحی تاسیسات و سیستمهای اطفاء حریق، محاسبات سایز لوله ها، تعیین تعداد رایزرها، دبی هدپمپ ها، ظرفیت منابع ذخیره آب ، انتخاب نوع و تعداد جعبه های آتش نشانی و کپسولهای آتش نشانی بعهده مهندس طراح می باشد.
۲- دراین گروه از ساختمانها طراحی، محاسبه و اجرا شبکه آب آتش نشانی از نوع تر، تیپ هوزریل با انشعاب ۱ اینچ برای هر جعبه و جعبه های آتش نشانی مجهز به شیلنگ لاستیکی فشار قوی ۴/۳ اینچ با تأمین فشار ۳۰psi در سر نازلها و دبی ۸GPM مطابق گروه ب و طراحی و نصب کپسولهای آتش نشانی مطابق گروه الف الزامیست.
۳- طراحی ، محاسبه و اجرای شبکه آب آتش نشانی نوع خشک با جعبه های فایر باکس به انشعاب ۱,۱/۲ اینچ برای هر فایر باکس مجهز به شیرفلکه فشارقوی و کوپلینگ ۱,۱/۲ اینچ به همراه شیلنگ ۱,۱/۲ اینچ از نخ پرلون الزامیست.
۴- در سیستم خشک نصب یک عدد شیر تخلیه آب در پایین ترین قسمت لوله رایزرها و یک شیر اتومات تخلیه هوا در بالاترین قسمت رایزرها و نصب یک عدد شیر یکطرفه بهمراه کوپلینگ ۲,۱/۲ اینچ قابل دسترس مأموران آتش نشانی جهت تزریق آب از خارج ساختمان الزامیست.بدیهی است این شیرها و اتصالات مربوطه باید از نوع فشار قوی باشد و حداقل تحمل فشار کار سیستم را داشته باشند.
- در ساختمانهای این گروه سایز لوله های رایزر شبکه تر حداقل ۲,۱/۲ اینچ و شبکه خشک حداقل۴ اینچ می باشد.
- طراحی،محاسبه و اجرای شبکه اطفاء حریق اتوماتیک از نوع اسپرینگلر برای پارکینگهای احداث شده در فضاهای درب بسته، زیرزمین و یا همکف و فاقد تهویه الزامیست.


۵- جعبه های آتش نشانی(هوزریل) نوع تر و فایر باکس نوع خشک باید در کلیه طبقات در محلهای مناسب، قابل رؤ یت و دسترس ساکنان و در ارتفاع ۱۲۰cm از کف تمام شده نصب گردند و در صورتی که هر دو سیستم د ر یک جعبه تعبیه گردد ، هر سیستم باید با درب مجزا از هم متمایز گردند.
- طول شیلنگ جعبه های آتش نشانی باید به اندازه ای انتخاب گردد که تا فاصله ۵ متری دورترین نقطه را پوشش دهد.
ملاحظات: این سیستم در شرایط عادی فاقد آب بوده و تنها در شرایط اضطراری توسط خودروهای حامل آب آتش نشانی جهت تأمین آب برای اطفاء حریق مورد بهره برداری قرار می گیرد.
۶- جنس لوله های آتش نشانی سیستم خشک باید فولادی سیاه مطابق DIN۲۴۴۱ (لوله های وزن سنگین) با اتصالات جوشی باشد.
۷- حجم منبع ذخیره آب وسیستم پمپاژ آتش نشانی و محل استقرار آنها مطابق ساختمانهای گروه ب می باشد.
ملاحظات: طبق ضوابط و مقررات مربوطه، استخرها و یا چاههای آب جزء منابع ذخیره آب آتش نشانی محسوب نمیشوند.
- بدیهی است تعداد، محل و نوع جعبه ها، نوع و تعداد و محل کپسولهای آتش نشانی با توجه به زیربنای ساختمان توسط مهندس طراح تعیین میگردد.
البته باید توجه داشت که آماده بکاربودن و امکان استفاده بهینه از شبکه ، دستگاهها و تجهیزات اطفاء حریق ساختمانها در گروههای مختلف، (الف و ب و ج) امکان پذیر نمی باشد مگر آنکه نحوه استفاده از تجهیزات اطفاء حریق به ساکنان آموزش و همچنین سرویس و نگهداری متناسب و مداوم توسط افراد ذیصلاح در دستور کار مدیران این ساختمانها قرارگیرد.