ديگ هاي بخار صرفنظرازاندازه ونوعشان مي توانندخطرناك باشندوچنانچه درست بازرسي و نگهداري نشوند باعث خسارت جاني ومالي قابل توجهي خواهندشد.
اگرچه ادوات ايمني ديگ بخار از تبديل شدن شرايط عملياتي خطرناك ديگ به فاجعه جلوگيري مي كنند. اما فقط با نگهداري درست مي توان از وقوع شرايط عملياتي خطرناك در ديگ هاي بخار پيشگيري نمود. تنها راه جهت حصول اطمينان از عملكرد صحيح ادوات ايمني ياكنترل يك ديگ بخار اين است كه نگهداري،تست،وبازرسي موردنياز آنها به طور مرتب انجام شود.
درآمريكا بازرسي مرتب ديگ هاي بخار امري قانوني است كه اكثراً توسط ايالات ودر بعضي موارد توسط فرماندهي ها و شهرها كنترل مي شود.
ديگ هاي بخارهابايد توسط بازرسين گواهينامه دار طبق يك برنامه زماني مدون موردمعاينه قرارگيرند.

سرويس نگهداري روزمره ديگ هاي بخار ازمسئوليت هاي مهندسين تاسيسات،مديران نگهداري واحد/ويامديران سازمان است.
نكته مهم وقابل توجه اين است كه اكثر مشكلات ديگ هاي بخار ناگهاني اتفاق نمي افتند، بلكه به تدريج وطي يك دوره زماني طولاني بوجود مي آيند ، به گونه اي كه غالبا ً پرسنل نگهداري متوجه آن نمي شوند.
بازرسي مرتب ديگ هاي بخار علاوه برايمني، از نظرعملكردبهينه و راندمان انرژي نيزحائزاهميت است.
ديگها انرژي بالايي مصرف مي كنندوازلحاظ مصرف انرژي سالانه ،دومين مصرف كننده عمده درسيستم هاي تهويه مطبوع مي باشند.عملكرد ناكارآمدديگ هاي بخار يا آبگرم ، به منزله اتلاف انرژي و افزايش هزينه هاست. بازرسي هاي منظم همچنين مي توانندعمريك ديگ بخار را طولاني كنند .

سختگيري بيشتر درقوانين بازرسي:
قوانين بازرسي ديگ بخار درايالات متحده سخت گيرانه تر شده اند.به عنوان مثال،درحال حاضر اين قوانين درشهرنيويورك مالكين ديگ هاي كم فشار راملزم مي كنند كه يك پيمانكار مجازتعميرديگ بخار را به كار بگمارند تاظرف 45روز عيوب يافت شده طي بازرسي رااصلاح كرده وگواهي مكتوبي ازاصلاحات راتهيه كند.

سپس ديگ بخار بايدتوسط يك بازرس معتمد مجدداً معاينه و بازرسي شود تا تأييدكندكه عيوب ديگ اصلاح شده اند .

بعد ازاتمام بازرسي مجدد، مالك ديگ بخار بايد تأييديه اصلاحات كه به امضاي بازرس معتمد رسيده وبر مقبوليت ديگ بخار گواهي مي دهدرابه مراجع قانوني تقديم كند.
قصوردرپيروي ازاين قوانين مي تواند سالانه تا1000دلارجريمه براي مالك هرديگ رادرپي داشته باشد.
پيش ازاين جرائمي براي اهمال دراصلاح نواقص درنظرگرفته نمي شدجرائم فقط براي نداشتن بازرسي منظور مي شدند.

افزايش بازرسي هاي عقب افتاده :
مشكل بازرسي هاي عقب افتاده درسراسر آمريكا شايع شده وروبه فزوني است.به عنوان مثال ،طي پاييز 2008 گزارش شدكه""دپارتمان امورنظارتي ومصرف كنندگان شهرواشنگتن دريازرسي و تاييد هزاران ديگ بخار درساختمانهاي منطقه تحت پوشش خود قصوركرده بوده وسازمان آتش نشاني منطقه به 119 موردحادثه ديگ طي دوسال گذشته واكنش نشان داده بود. اين موسسه كه دچاركمبود كارمند بود،بعضي ازديگهاي بخار تجاري راباوجود مشكلاتي كه توسط بازرسين بيمه شناسايي وذكر شدند،به عنوان ايمن تاييدكرده بود مشكلاتي ازقبيل شيرهاي اطمينان نشتي دار ،تجمع قابل توجه موادمعدني ،و شيرهاي اطمينان غيرفعال. اين بخش بازرسي ها ي تجاري ، كارخودراازطريق بازبيني هاي فردي ياتاييد بازرسي هاي شركت بيمه انجام مي دهد. امااين سازمان به علت كمبود بازرسين ديگ،توجه خود را به مدارس ، ايستگاهاي پليس وكتابخانه ها معطوف كرده بود ولذابسياري از ديگهاي تجاري بازرسي نشدندوصحت بازرسي هاي خصوصي نيز مورد تاييد قرار نگرفتند.
ادوات كليدي ايمني و كنترل در ديگ هاي بخار :
ادوات مختلفي براي ديگهاي بخار طراحي شده اند كه ازوقوع حوادث پيشگيري كرده وعملكرد ديگ ها رادرراندمان بهينه حفظ مي كنند در ادامه به چند مورد اشاره مي گردد :
*- شيرهاي اطمينان :
شيراطمينان وسيله ايمني اصلي درديگ بخار به شمار مي رود. شيرهاي اطمينان به نحوي طراحي مي شوند كه درصورت خرابي ساير سيستمها ،كل فشار توليدشده درداخل ديگ را آزاد مي كنند. تمام ديگهاي بخار وآبگرم بايد داراي حداقل يك شيراطمينان باظرفيت تعديل فشار كافي باشندكه ازعهده حداكثر خروجي مشعل برآمده ياازآن فراتررود. توانايي يك شيراطمينان درانجام وظيفه درنظرگرفته شده براي آن مي تواندتحت تاثيرچندين عامل قرارگيرد: ازجمله خوردگي داخلي وجريان محدود شده.خوردگي داخلي شايع ترين علت ""انجماد""ياسفت شدن شيرهاي اطمينان است. اين عيب معمولا دراثرنشتي ياغليان جزئي ناشي ازنشستن نادرست ديسك شيرايجاد مي شود ووضعيتي است كه بايد سريعا اصلاح شود. يكي از نكات مهم اين است كه ديگ بخار هرگز نبايد خيلي نزديك به فشار تنظيمي شيراطمينان كاركند زيرااين فشارباعث مي شود شيركم كم نشت كند كه اين به خوردگي داخلي ونهايتا جلوگيري ازعملكرد شيرمنجر خواهد شد.
*-كنترل سطح آب وقطع كن سوخت كم آبي :
ايندو وسيله دوعملكردمجزا انجام مي دهند،اما گاهي اوقات دريك واحد تركيب مي شوند. بايد مطمئن شد كه لوله كشي مربوط به اين وسايل بازبوده ودرتمامي اوقات عاري از تجمع رسوب يا لجن باشد. سه راهه هاي متقاطع امكان تميزكاري وبازرسي ساده لوله كشي رافراهم مي كنند. قطع كنهاي سوخت كم آبي (منظورازكم آبي پايين بودن سطح آب در ديگ بخار است) بايد به صورت دوره اي ازنظر عملكرددرست چك شوند. باتوجه به اين كه اين كارمستلزم آن است كه سطح آب ديگ بخار تاحداقل سطح عملياتي ايمن پايين آورده شود، فلذا بايدبااحتياط زياد انجام گيرد. علاوه برتست هاي دوره اي،محفظه شناوردركنترل سطح آب وياقطع كن سوخت كم آبي بايدبه طور كامل شسته شودتا رسوب تجمع يافته درآن خارج گردد. كنترلهاي سطح آب وادوات قطع كن سوخت كم آبي بايد حداقل يك بار درسال باز شوند وتحت تميزكاري وبازرسي دقيق قرارگيرند.
*- آب نما :
آب نما اپراتور را قادر مي سازد تاسطح واقعي آب در ديگ بخار را مشاهده و تاييد كند . آب نما چنانچه به درستي تميز ونگهداري نشود،ممكن است به نظررسد كه سطح كافي آب رانشان مي دهددرحالي كه ديگ بخار واقعا درشرايط كم آبي كارمي كند. گاهي اوقات يك لكه درداخل آب نما جائي كه آب نمادرتماس با آب جوشان است ،شكل مي گيرد. اين لكه مي تواند حضورآب درديگ بخار را جلوه دهد، مخصوصاوقتي كه آب نما كاملا پر ياخالي از آب باشد. درصورت لزوم آب نما راتعويض كنيد،حتي اگر ديگ بايد خاموش شود. اين كارشايد دردسرساز وپرزحمت باشد، اما دردسر آن درمقايسه با خساراتي كه ازروشن بودن ديگ بدون يك آب نماي كارآمدناشي مي شوند،هيچ است. خطوط اتصالي به آب نما ممكن است مسدود شده وباعث شوند وقتي كه سطح آب ديگ بخار پايين است ،آب نما سطوح نرمال آب رانشان دهد. بنابراين لوله كشي متصل كننده آب نمابه ديگ بخار بايد مرتبا تميزكاري وبازرسي شودتاازپاك بودن آن اطمينان حاصل گردد.
-سيستم سوخت ديگ بخار : سيستم سوخت ديگ مخصوصا مشعل نيز نيازبه تميزكاري دوره اي ونگهداري روتين دارد.
قصور درحفظ عملكرد درست اين تجهيزات مي تواند به هزينه هاي بالاي سوخت،افت انتقال حرارت ، ياانفجار در ديگ بخار منجر شود.
*-بهترين روش نگهداري ديگ :
ثبت پارامترهاي عملياتي ديگ بخار شايدبهترين شيوه حصول اطمينان ازنگهداري صحيح ديگ ها باشد.
به دليل اين كه شرايط عملياتي ديگ بخار به مرور زمان وبه كندي تغيرمي كند،ثبت مرتب پارامترها بهترين راه شناسايي تغييرات است .
چراكه درغيراين صورت ممكن است مواردي اساسي موردتوجه قرارنگيرد.
نگهداري وتست ديگ هاي بخار بايدبرمبناي يك برنامه منظم انجام شده ودريك دفترثبت شوند.
*-نكات كلي براي ايمني بهينه ديگهاي بخار و آبگرم:
1- كاركردكليه كنترلهاي ديگ راتست كنيد.

2-كليه شيرهاي تخليه آب ديگ بخار راتست كرده وازعملكرددرست آنها اطمينان حاصل نماييد. 3-سيستم سوخت را ازنظر نشتي چك كنيدومطمئن شويدكه كليه فيلترهاي سوخت وصافيها به طور مرتب تعويض مي شوند. 4-خاطرجمع شويدكه كليه شيرهاي قطع آب بندي شده وعاري ازنشت هستند. 5-اطمينان حاصل كنيد كه تمام شيرها درخطوط وسايل سنجش درست كار مي كنند. 6-شيرهواگيري ديگ آبگرم راباز كنيد تاهوا تخليه شود،سپس ديگ را تا سطح مناسب باآب تصفيه شده پر كنيد.چك كنيدكه مخزن انسباط درست پر مي شودوحجم بالشتك هوا گيري (ونت)درديگهاي گازسوز طبق نيازكار مي كند وونت مسدود نمي شود. 7-تاييد كنيد كه اسكنر شعله ياسنسورها متصل مي شوند ودرست كارمي كنند. 8-تنظيمات كليه وسايل سنجش وادوات ايمني راچك كنيد.مطمئن شويدكه رگولاتور فشار آب طبق نياز كار مي كند. 9-اطمينان حاصل كنيد كه پمپ سيركوله آبگرم مطابق نياز كارمي كند. 10- تاييدكنيد كه هيچ علائمي ازگرم شدن بيش از حد،خوردگي يا سايش درديگ وجودندارند. 11- مطمئن شويد كه كليه شيرهاي ايزولاسيون سيستم گرمايش درست كارمي كنند. بررسي كنيد كه هيچ نشتي از هيچ قسمتي ازديگ يا لوله كشي خارجي متصل به ديگ وجود نداشته باشد. 12-سطوح ترك خورده بايد بلافاصله توسط يك شركت تعميراتي مجرب تعمير شوند. 13-شيرهاي اطمينان را مرتبا تست كنيدو شيرهاي اطمينان نشتي دار راتعويض كنيد.

14-تاييدكنيدكه قطع كن سوخت كم آبي ديگ ، مطابق نياز كار ميكند.

*-نكاتي درخصوص كارايي وراندمان در ديگ بخار و آبگرم :

ديگهاي بخار و آبگرم مقدارهنگفتي ازبودجه سالانه انرژي يك ساختمان يا كارخانه را مصرف مي كنند.
حتي كاهش كوچكي درراندمان يك ديگ بخار و يا آبگرم مي تواندباعث افزايش چشمگيري درهزينه هاي انرژي شود.
به منظوربهبود راندمان توليد گرماي ديگ،اين كارها را انجام دهيد:
1- نسبت هوا به سوخت رابهينه كنيد
ديگ به مقدار درستي ازاكسيژن نياز دارد تانسبت مناسب هوابه سوخت تضمين شود .هواوقتي گرم مي شودانرژي مصرف مي كند .بنابراين، هواي اضافي باعث اتلاف انرژي مي گردد چراكه هواي گرم شده ازدودكش خارج مي شود.
ازسوي ديگراگر نسبت هوا به اكسيژن ناكافي باشد،تمام سوخت سوزانده نخواهد شد. سوختي كه سوزانده نشده ازداخل سيستم حركت خواهد كردوازخود دوده برجاي مي گذارد .علاوه براين ،هواي خيلي كم ممكن است باعث تشكيل مونوكسيد كربن ودوده شود.
باآناليز گازدودكش مي توان مقدار اكسيژن ودماي گازدودكش رااندازه گيري كرده وراندمان ديگ رامحاسبه نمود .
سپس تنظيمات رابايدبه نحوي انجام دادكه سطح هواي اضافه ودماي ورودي بهينه شوند.
براي بهينه سازي نسبت هوابه سوخت مي توان ازسيستم كنترل توزيعي رايانه اي استفاده نمود كه به طور خودكار مشعل راكنترل مي كند تادرصورت نياز ،سطوح اكسيژن راكاهش دهد.
2-تصفيه آب رابهينه كنيد :
آب تغذيه قبل از پمپاژ به ديگ بخار بايستي تصفيه شود چراكه اكسيژن محلول وساير ناخالصيهاي معدني ديگر باعث خوردگي يا تشكيل رسوب سخت در ديگ شده كه نتيجتاً از عوامل مهم كاهش راندمان در ديگ بخار و آبگرم مي باشند .
از طرف ديگر اين ناخالصي ها باعث اتلاف انرژي هم مي شوندچراكه بلودان هاي روتين ديگ را ضروري مي سازندو هرچه آب ورودي به ديگ تميزتر باشد،بلودان هاي كمتري موردنياز خواهدبود.
3-سطوح انتقال حرارت راتميزكنيد :
دوده جمع شده برروي سطوح انتقال حرارت هماننديك عايق عمل كرده وراندمان انتقال حرارت راكاهش مي دهد.
4-اتلاف گرما رابه حداقل برسانيد:
به منظور بازيابي گرماي اتلافي ازدودكش،يك اكونومايزر نصب كنيد.
گرماي بازيابي شده راسپس مي توان به سمت آب تغذيه ديگ جهت پيش گرمايش هدايت نمود.
قبل ازنصب يك اكونومايزر،مطمئن شويد كه سيستم ديگ بخار تميز بوده وبه نحوي تنظيم شده كه بتوان سنجش دقيق دماي گاز دودكش راانجام داد.
گرماي بيشتر رامي توان بااستفاده از يك اكونومايزر چگالشي ازگازدودكش استخراج نمود. هنگام استفاده ازاكونومايزر چگالشي بايد بسياراحتياط كردزيراكاهش دماي گاز دودكش به زير نقطه شبنم باعث چگالش خواهد شد كه چگاليده حاصله به علت وجود سولفور،هيدروژن و كلر موجوددرسوخت محتوي اسيدسولفوريك يااسيدهيدروكلريك خواهدبود
اين اسيدها مي توانند باعث خوردگي قابل توجه در سطوحي شوند كه درتماس باآنها قرارمي گيرند
5-يك گيج دماي دودكش نصب كنيد :
يك گيج دماي دودكش،دماي گازدودكش خروجي ازديگ بخار را نشان مي دهد
هرچه دماي گاز دودكش پايين ترباشد ،راندمان سيستم بيشتر است.دماي بالاي دودكش نشانگرآن است كه دوده يارسوب درلوله ها تجمع يافته يااينكه صفحه بافل داخل ديگ خراب شده ياكاملا سوخته است كه اين اجازه مي دهد تاگازها سطوح انتقال حرارت را باي پس كنند.
اين شرايط معمولا به تدريج به وجود مي آيدواپراتورها ازآن مطلع نمي شوند به ازاي هر F40افزايش در دماي دودكش تقريبا يك درصداز راندمان حرارتي ديگ كاسته مي شود.
6- آب چگاليده يا كندانس رابازيابي كنيد :
چگاليده اي كه از تله هاي بخارتخليه مي شودرا مي توان جمع آوري كرده ومي توان به عنوان آب تغذيه ديگ مورد استفاده قرارداد .
اين امر ،هزينه هاي عملياتي ديگ بخار راكاهش مي دهد ومعمولا مقرون به صرفه تراست چراكه آب كندانس بازيابي شده سوخت كمتري رانسبت به آب تازه شهري براي توليد بخار مصرف مي كند(دماي آب كندانس بازيابي شده F 160تا F200 است درحالي كه دماي آب تازه شهري معمولا ازF80 فراتر نمي رود ).
بانگهداري درست تله هاي بخار درسراسر سيستم توزيع مي توان مقدارچگاليده برگشتي به ديگ بخار را به حداكثر رسانده و اتلاف انرژي مرتبط باگرمايش آب تغذيه راكاهش داد
نوشته شده توسط پرتال مشهد بویلر