پتانسیل انرژی خورشیدی


امروزه بحرانهای سیاسی، اقتصادی و مسائلی نظیر محدودیت دوام ذخائر فسیلی، نگرانیهای زیستمحیطی، ازدیاد جمعیت، رشد اقتصادی و ضریب مصرف سوخت از مباحثی هستند که تمام فکر اندیشمندان و سیاستمداران را در یافتن راهکارهای مناسب در حل معضلات انرژی در جهان و به خصوص بحرانهای زیستمحیطی به خود مشغول داشته است. با توجه به بحرانهای به وجود آمده انرژی در سطح جهان و معضلات ناشی از کاربرد انرژیهای تجدیدناپذیر، کاربرد انرژیهای نو در مصارف مختلف، روز به روز افزایش یافته است. سیاستهای اتخاذ شده در بسیاری از کشورها از دهه هفتاد میلادی موجب توجه روزافزون به این انرژیها و بهویژه انرژی خورشیدی شده است به نحوی که شورای جهانی انرژی در برنامههای آینده خود سهم عمدهای از تأمین انرژی جهان را به انرژیهای نو و در رأس آنها انرژی خورشیدی اختصاص داده است.گرایش به سمت کاربرد انرژیهای تجدید پذیر در جهان به حدی است که در سال ۲۰۹۰ شاهد چرخش کامل جهان به سمت این منابع و کاهش ۹۹% آلاینده های محیط زیستی و جایگزینی آنها با انرژیهای پاک خواهیم بود. انتظار میرود که منابع انرژی تجدیدپذیر در سال ۲۰۵۰ حدود ۲۰ تا ۴۰ درصد و در سال ۲۱۰۰، حجمی معادل ۳۰ تا ۸۰ درصد انرژی اولیه مورد نیاز دنیا را تأمین کنند. برآوردها نشان میدهد که کشورهای جهان انرژی خورشید را به عنوان یکی از منابع اصلی تأمین کننده انرژی در آینده میدانند و بر این اساس از هم اکنون برنامه ریزیها و فعالیتهای گستردهای در جهت گسترش کاربرد این انرژی در مصارف مختلف به انجام رساندهاند. در واقع، انرژیهای نو هم اکنون در بسیاری از مناطق جهان به عنوان منابع پاک و ارزان تأمین انرژی برای راه اندازی تجهیزات در حوزههای مختلف استفاده میشوند و به عنوان جایگزینی مناسب برای انرژیهای متداولی با منشاء سوختهای فسیلی کاربرد وسیعی دارند. به طوری که طبق آخرین مطالعات انجام شده در مرکز هوا و فضای کشور آلمان (DLR) در سال ۲۰۵۰ بیش از ۷۷% الکتریسیته و ۷۰% استفاده حرارتی (شامل کلکتورهای خورشیدی، بیوماس و زمین گرمایی) مورد نیاز دنیا از منابع تجدیدپذیر تامین شده و نیروگاههای تجدیدپذیر با ظرفیتی بالغ بر ۹۱۰۰ گیگاوات خواهد رسید.
در کشور ما نیز از حدود سال ۱۳۷۰ تلاشها و برنامه ریزیها در جهت شناخت پتانسیل انرژیهای نو و بهویژه انرژی خورشید و کاربرد هر چه بیشتر آنها آغاز شده است. ایران به دلیل قرار گرفتن در کمربند تابشی خورشید از پتانسیل بالایی در زمینه بهرهبرداری از این موهبت خدادادی برخوردار است. به طوری که در ۹۰% خاک کشورمان بیش از ۳۰۰ روز آفتاب خیلی مؤثر وجود دارد. در شکل زیر تابش متوسط سالیانه خورشید بر نقاط مختلف کره زمین نشان داده شده است و موقعیت ایران در این شکل قابل مشاهده است.

میزان تابش خورشید در نقاط مختلف ایران بین ۱۸۰۰ تا ۲۲۰۰ کیلووات ساعت بر مترمربع در سال تخمین زده شده می شود که البته بالاتر از میزان متوسط جهانی است. این پتانسیل مطلوب انرژی خورشید در بسیاری از نقاط کشور، زمینه مناسبی برای استفاده از تجهیزات خورشیدی فراهم نموده است. نمودار متوسط تابش سالیانه خورشید در نقاط مختلف ایران نیز در شکل زیر ارائه شده است.