ضدعفوني با اشعه ماوراي بنفش

[mehrdadasadnia]

● نگاه کلي

انسان از قرنها پيش اعتقاد داشت که نور خورشيد مي تواند از اشاعه عفونتها جلوگيريکند در سال ۱۸۷۷ دو محقق انگليسي به نامهاي دانز و بلونت دريافتند که تکثيرميکروارگانيسمها زماني که تحت تابش نورآفتاب قرار مي گيرد متوقف مي گردد. تحقيقاتبعدي نشان داد که عامل اين پديده طيف غير قابل رؤيت اشعه خورشيد با طول موج ۲۵۴نانومتر است. در پي اين کشف ، امکان طراحي و ساخت دستگاههاي مولد اشعه باکتري کشميسر گرديد. امروزه اين نوع اشعه که باعث جلوگيري از فعاليت باکتريها مي گردد بهعنوان اشعه ماوراي بنفش"UV"شناخته شده است. تحقيقات جديد در مورد تاثير اين پرتو بر روي ميکروارگانيسمها منتجبه ساخت سيستمهاي جديد ضدعفوني براي مايعات ، هوا و همچنين سطح اجسام گرديد. بدينترتيب ، ضدعفوني بدون استفاده از مواد شيميايي و يه به کارگيري حرارتهاي بالات ميسرشد و ضدعفوني در مواردي که قبلا مشکل و يا غير ممکن بود نيز امکان پذير گرديد.امروزه ضدعفوني با اشعه ماوراي بنفش ، نه فقط به عنوان يک روش با ارزش و موثرشناخته شده، بلکه در خيلي از موارد به عنوان مکمل ساير روشهاي ضدعفوني بکار گرفتهمي شود.

● مکانيسم ضدعفوني با اشعه ماوراي بنفش

برخلاف اغلب ضدعفوني کننده ها، تشعشع اشعه ماوراي بنفش ، ميکروارگانيسمها را بهوسيله اثر متقابل شيميايي غير فعال نمي کند بلکه آنها را به وسيله جذب نور توسطخودشان غير فعال مي نمايد که باعث واکنش فتوشيميايي مي شود. اشعه مذکور ، موادمولکولي ضروري براي عامل سلولي را تغيير مي دهد. چون اشعه uv در ديواره سلول ميکروارگانيسمها نفوذ ميکند، اسيدهاي نوکلئيک و ديگر مواد سلولي حياتي به وسيله آن اثر، تحت تاثير قرار ميگيرند. در نتيجه ، سلولهايي که در معرض اين اشعه قرار گرفته اند ضدمه ديده و يا نابودمي شوند. مدارک کافي وجود دارد که اگر انرژي uv به مقدار کافي به ارگانيسمها تابيده شود،اشعه uv مي تواند آب را به اندازه اي که نياز استضدعفوني کند. براي از بين بردن ميکروارگانيسمهاي کوچک مانند باکتريها و ويروسهامقداري اشعه uv لازم است اما براي از بينبردن و غير فعال کردن پروتوزآ مانند ژيارديا و کريپتواسپوريديوم انرژي uv مورد نياز ، چندين برابر انرژي لازم برايغير فعال کردن باکتريها و ويروسها خواهد بود. در نتيجه اشعه uv براي ضدعفوني کردن و يا براي آبهاي زيرزمينيکه در آنها ژيارديا و کريپتواسپوريديوم وجود ندارد موثر است.

● محدوده طول موج اشعه uv براي ضدعفوني

انرژي موجي اشعه uv در محدوده طول موج اشعهالکترومغناطيسيnm) ۱۰۰-۴۰۰) بين اشعه ايکس وطيف نور مرئي است. منطقه بهينه براي ميکروب کشي توسط اشعه uv در محدوده nm) ۲۴۵-۲۸۵) است. ضدعفوني توسط اشعه uv، هم به وسيله لامپهاي با فشار کم که حداکثرانرژي خروجي آنها در طول موج ۷. ۲۵۳ است و هم با لامپهاي فشار متوسط که انرژي آنهادر طول موجnm) ۱۸۰-۳۷۰) است و يالامپهايي که انرژي آنها در ديگر طول موج ها با شدتهاي زياد نوساني منتشر مي شود،انجام مي گيرد.

● موارد بکارگيري روش ضدعفوني با اشعه uv

سه مورد اصلي استفاده از روش ضدعفوني با اشعه uv وجود دارد:

ـ ضدعفوني مايعات

ـ ضدعفوني فضاها

ـ ضدعفوني سطوح اجسام

▪ ضدعفوني مايعات

روش ضدعفوني با اشعه uv مي تواند براي آبآشاميدني ، آبهاي فرايندي و فاضلاب يعني تمامي مواردي که آب بدون آلودگي يا باآلودگي تقليل يافته مورد نظر است، استفاده شود. امروزه کلرزني بيش از هر روش ديگريبراي ضدعفوني کردن آب ، مورد استفاده قرار مي گيرد ولي متاسفانه کلر"هالوفرم" هايي نظير کلروفرم ايجاد مي کند که احتمال تاثير سرطان زاييآنها شناخته شده است. اين امر باعث گرديد که محققان به طور جدي در صدد جايگزيني ويا محدودکردن به کارگيري اين ماده شيميايي برآيند. تنها روش شناخته شده امروزي کههيچ تغييري در خواص شيميايي و فيزيکي آب ايجاد نکرده و ماده اي به آب اضافه نمينمايد، ضدعفوني با اشعه ماوراي بنفش است.

ـ موارد کاربرد اشعه uv براي ضدعفوني مايعات :

۱) صنايع غذايي

۲) آبهاي فرايندي و آب آشاميدني

۳) پرورش ماهي ، ميگو ، دام و طيور

۴) فاضلابهاي شهري و صنعتي

۵) صنايع آرايشي و بهداشتي ، شيميايي ، دارويي و الکترونيک (آب فوق العاده تميز)

۶) استخرهاي شنا ، آب نماها و جکوزيها

۷) سيستمهاي آب خنک کننده مدار بسته و سيستمهاي تهويه مطبوع

▪ ضدعفوني فضاها و سطوح

ضدعفوني فضا و سطوح بعد از ضدعفوني آب يکي از مهمترين و موفق ترين موارد استفادهاز اشعه ماوراي بنفش به شمار مي آيد. در حالي که ضدعفوني هوا با وسايل متداول ضدعفونيبه سختي ممکن بوده و يا عملي نباشند، اشعه ماوراي بنفش به عنوان وسيله اي موثربراي از بين بردن ميکروارگانيسمهاي معلق در هوا به کار مي رود. در اين روش کل هوايموجود در فضا به کمک جريان طبيعي از مجاورت لامپها عبور نموده و تراکم ميکروبيموجود در فضا به ميزان بسيار زيادي تقليل مي يابد. بدين ترتيب از انتقال بيماريهاو عفونتهايي که از راه تنفسي سرايت مي کنند جلوگيري مي گردد.

ـ موارد کاربرد اشعه uv براي ضدعفوني فضاها :

۱) بيمارستانها (اتاق عمل ، اتاق انتظار ، بخشها و لباسشوييها)

۲) داروسازي ، آزمايشگاهها و آشپزخانه ها

۳) صنايع غذايي ، کشتارگاهها ، صنايع لبني ، پرورش دام و طيور ، توليد خشکبار

۴) تهويه مطبوع

ـ موارد کاربرد اشعه uv براي ضدعفوني سطوح اجسام

۱) ضدعفوني مواد بسته در صنايع غذايي مانند فويل ، قوطي و بطري

۲) جلوگيري از آلودگي مواد در فرآيند توليد و بسته بندي

۳) مخازن ، ظروف و بطري و همچنين دستگاههاي پرکن

● عوامل موثر بر بازده ضدعفوني توسط اشعه uv

برخلاف بسياري از ضدعفوني کننده ها، اشعه uvيک فرايند فيزيکي است که به زمان تماس جهت غير فعال سازي مواد بيماري زا ، بستگيدارد. براي رسيدن به غيرفعال سازي ، اشعه uvبايد توسط ميکروارگانيسم جذب شود بنابراين هر عاملي که از رسيدن اشعه uv به ميکروارگانيسمهاي جلوگيري کند باعث کاهشتاثير ضدعفوني کردن مي شود. گزارش داده اند که pH روي خاصيت ضدعفوني توسط اشعه uv موثر نيست، عواملي که روي بازده ضدعفونيتوسط اشعه uv موثرند عبارتند از:

▪ فيلمهاي شيميايي و مواد آلي و غير آلي حل شده: رسوب جامدات روي سطح لامپ uv مي تواند شدت اشعه uv را کاهش داده، در نتيجه باعث کاهش بازدهضدعفوني گردد. به علاوه فيلمهاي تشکيل شده، ناشي از تاثير مواد آلي ، منيزيم ،کلسيم و رسوبات آهن هستند که گزارش شده است. آب که غلظت آهن ، سختي ، سولفيدهيدروژن و مواد آلي در آن زياد باشد بسيار مستعد تشکيل رسوب است، که به تدريج شدتکارايي اشعه uv را کاهش مي دهد. تنوعمواد شيميايي مي تواند عبوردهي اشعه uvرا کاهش دهد، که آنها شامل اسيدهاي هيوميک ، مواد فنوليک و سولفونات ليگنين ، کروم، کبالت ، مس و نيکل هستند. همچنين عوامل رنگي مانند چاي و مواد استخراج شده برگگياهان باعث کاهش شدت uv مي شود.

▪ اجتماع ميکروارگانيسمها و کدورت: سطح ذرات ، محل پرورش و نگهداري باکتريها وديگر باکتريهاي بيماريزا است. لذا وجود ذرات روي بازده ضدعفوني به دليل اينکهباکتريها را از پرتو اشعه uvمحافظت و نيز نور اشعه uv را متفرق مي کند موثر استبه هر حال کدورت زياد باعث تاثير ، روي ضدعفوني مي شود. همانند ذرات که باعث کدورتمي شوند، اجتماع ميکروارگانيسمها نيز مي تواند روي بازده ضدعفوني موثر باشد و آنبه اين دليل است که باعث مي شود با کتريهاي بيماريزا در آنها جايگزين شده، عملا درپناه قرار گيرند.

● مزاياي کاربرد اشعه uv

▪ رفع موثر آلودگي ميکروبي بدون آلودگي شيميايي

▪ ضدعفوني فوري بدون نياز به مخزن تماس

▪ ضدعفوني موثر ميکروارگانيسمهاي مقاوم در برابر کلر و اوزون

▪ عدم ايجاد ترکيبات جانبي مضر و بيماري زاي شيميايي

▪ عدم ايجاد طعم و بوي شيميايي

▪ عدم تغيير در کيفيت فيزيکي و شيميايي

▪ عدم ايجاد عوارض فوري و حساسيت

▪ عدم تخريب محيط زيست

● تاثير زيست محيطي استفاده از اشعه ماوراي بنفش

به سبب آنکه اشعه ماوراي بنفش يک عامل شيميايي نيست ، هيچ باقي مانده سمي توليدنمي کند اما ممکن است ترکيبات شيميايي مخصوصي به وسيله اشعه ماوراي بنفش دچارتغيير گردند. عموما تصور مي شود که اين ترکيبات به شکل بي ضررتري تجزيه مي شوند،اما هنوز به پژوهشهاي بيشتري در اين زمينه نياز است. در حال حاضر بايد باور داشتکه ضدعفوني با اشعه ماوراي بنفش هيچ گونه تاثير زيست محيطي مطلوب يا نامطلوبندارد.

[meybotyhvac]

موضوع به انجمن مربوطه منتقل شد. در تالار پرسش و پاسخ مطرح کرده بودید.

[RM10]

این مطلب شما هم بسیار عالی بود لطفا فعالیتت رو بیشتر کن نتیجه های خوبی میگیری امید وارم بیشتر روی پورتال ببینمت