آنچه از استاندارد باید بدانیم

[abdoos]

استاندارد و فرهنگ:
حساسیت افراد به استاندارد بودن محصولات مصرفی می تواند به تدریج مصرف كالای بدون استاندارد را در جامعه از بین ببرد. بدین ترتیب برای توسعه استاندارد هیچ ناظری بهتر از خود مردم نیست.
یكی از تفاوتهای چشمگیر افراد با یكدیگر چگونگی برخورد آنها با مسایل اجتماعی و اقتصادی جامعه ای است كه در آن زندگی
می كنند. گروهی از آنها نسبت به مسائل و تحولات اجتماعی حساس بوده و در زمانیكه احساس كنند كاركرد یك پدیده یا نهاد اجتماعی غیرطبیعی است در برابر آن واكنش نشان
می دهند. گروهی دیگر در برخورد با مسایل و پدیده های اجتماعی بی تفاوت هستند...

در جوامع كنونی كه مسایل اجتماعی و اقتصادی و فرهنگی در هم تنیده شده و نمی توان یك عامل را زیربنای عوامل دیگر تلقی كرد، نشان دادن حساسیت از سوی افراد جامعه در مقابل مسایل اجتماعی از درجه اهمیت بالاتری برخوردار است.
در شرایط كنونی جامعه كه روزانه هزاران نوع كالا در مقیاس وسیع، تولید و به بازارهای مصرف عرضه می شوند، استاندارد كردن كالاها و خدمات جز با نظارت دقیق و مستمر
مصرف كنندگان، موفقیت چندانی نخواهد داشت.
مصرف كنندگان می بایست به این باور برسند كه در قبال پرداخت هزینه، می بایست كالای استاندارد شده دریافت كنند هر چند تاثیر حضور استاندارد به چشم نمی آید اما اگر استاندارد را از صحنه زندگی حذف كنیم خواهیم دید كه محصولات مختلف تولیدی دیگر كیفیت سابق را نخواهد داشت و شاید در بعضی موارد به تهدیدی برای سلامتی افراد تبدیل شوند. با این اوصاف می بایست همواره استاندارد را به عنوان ضمانتی برای حفظ كیفیت محصولات و بالا بردن آن حفظ كنیم.
بهبود كیفیت به عنوان یكی از اهداف استاندارد یك درخواست مستمر است و
تولید كننده ای كه قصد رقابت و دستیابی به رضایت مشتری را دارد می بایست همواره بهترین كالا را به مصرف كننده ارائه دهد.
رعایت استانداردهای گوناگون بستگی به شرایط علمی- صنعتی هر جامعه دارد و با توجه به نیازهای جامعه تجدید نظر در استانداردها ضروری به نظر می رسد (رعایت اصل بهبود مستمر). برای نمونه، امكان دارد برای وضعیت بهتر نگارش، اشكال جدیدی از ابزارهای نگارش طراحی شود كه برای مردم كاربری بیشتری داشته باشد.
قوانین عمده برای تدوین استاندارد در تمامی كشورهای توسعه یافته و توسعه نیافته یكسان است اما رعایت آن از سوی تولید كنندگان و مصرف كنندگان به عوامل متعددی بستگی دارد كه در زیر به آنها می پردازیم:

1- فرهنگ جامعه:
یكی از عوامل تاثیرگذار بر تولید كالای استاندارد، به مسئله فرهنگ در جامعه بر می گردد. در جوامعی كه فرهنگ استفاده از كالاهای استاندارد نهادینه شده است تولید كننده می داند كه بدون داشتن مهر استاندارد نمی تواند محصولات تولیدی خود را در بازار بفروشد. در مقابل فقدان این فرهنگ در جامعه موجب می شود كه برخی كارخانه ها بدون توجه به مسئله استاندارد به تولید انبوه كالا بپردازند، بدون آنكه نگران فروش آن در بازار باشند.

2- توجه یا عدم توجه سازمان های
تولید كننده به قوانین استاندارد: برای مثال شامپو و دیگر محصولات بهداشتی از جمله كالاهایی هستند كه می بایست قبل از تولید، مهر استاندارد داشته باشند، در حالی كه برخی از تولیدكنندگان ایرانی قبل از اخذ مهر استاندارد شروع به تولید اینگونه محصولات می كنند. تعطیل كردن چنین كارخانه هایی كه با سرمایه ملی احداث می شوند و دهها كارگر در آن كار
می كنند با مشكلات فراوانی همچون بیكاری كارگران و اتلاف سرمایه ملی همراه خواهد بود. در حالی كه اگر تولید كنندگان قبل از تولید انبوه، دارای مجوز مهر استاندارد شوند هیچكدام از مشكلات بعدی به وجود نخواهد آمد. طبق قانون اگر كالایی مشمول استاندارد اجباری باشد، هیچ كارگاهی بدون تایید موسسه استاندارد حق تولید آن كالا را ندارد.
هر چند این اجبار در مورد استانداردهای
بین المللی (ISC) صدق نمی كند با این حال، داشتن گواهی نامه استاندارد سری ایزو (نمونه سری9000) برای تولید كنندگانی كه دارای صادرات كالا هستند یك ضرورت است. از طرفی در حال حاضر موضوع تجارت جهانی (گات) مطرح است. كشورهای عضو این اتحادیه درصدد هستند با وضع قوانینی، تولید كالاها را مشروط بر داشتن استانداردهای جهانی كنند تا واحدهایی كه فاقد استانداردهای ایزو9000 هستند نتوانند كالاهای خود را توزیع كنند.
بی تردید برنامه ریزی، پژوهش و نیاز سنجی به همراه آموزش های اولیه، مهمترین نقش را برای ایجاد تفكر استانداردهای جهانی ایفا می كند.
در حال حاضر و همزمان با رشد صنعتی و اقتصادی در ایران، مدیران مراكز تولیدی در تلاشند تا همگام با دنیای صنعتی، تولیدات خود را همراه با استانداردهای روز در بازار عرضه كنند.
با اجرای استانداردهای كنترل كیفیت در كارخانه های ایران می توان به مصرف كنندگان كالا در داخل و یا خارج از كشور این اطمینان را داد كه تولید كالا به مبنای روش مدون و مكتوب جهانی صورت می گیرد و كیفیت پایانی آن در سطح بین المللی یكسان خواهد بود. گسترش روابط تجاری شركت های تولید كننده ایرانی با جهان خارج ایجاب می كند كه در مرزهای داخلی خود محصور نمانیم. برای ورود به عرصه تجارت جهانی باید مقررات بین المللی را رعایت كنیم. استانداردهای ایزو بخشی از مقررات بین المللی است.

آشنایی با بعضی جنبه های استاندارد:
هیچكس به درستی نمی داند اولین كالایی كه بین دو طایفه از دو ملیت مختلف مبادله شد چه بوده است. ولی می توان حدس زد كه اولین كالای مبادله شده مربوط به گروه خوراكی ها بوده است به این دلیل كه تا مدت های مدید شاخص
ارزش گذاری بر تولیدات و محصولات بشر، یك ماده غذایی بوده كه نقش پول را نیز ایفا می كرده است.
بنابراین به احتمال قوی اولین نگرانی كه در مورد داد و ستد كالا وجود داشته نگرانی در مورد كمیت و مقدار كالای مبادله شده بوده است. به طور كلی كیفیت گرایی مرحله ای است كه پس از تامین نیازهای كمّی و اولیه بشر پدیدار شده است. برای مثال وقتی كسی گرسنه باشد برایش فقط میزان غذا مهم است و نه نوع غذا. ولی درمرحله بعد ممكن است دیگر كمیت بر كیفیت برتری نداشته باشد.
از زمانهای گذشته همواره سنجش كیفیت با اشكال و روش های گوناگون وجود داشته است. انسانهای باستانی وقتی ابزاری می ساختند یا شكاری صید می كردند هنگام مبادله پایاپای، در مقابل كالا یا شكار از طرف مقابل، جنسی را با شرایط معینی طلب می كردند. به بیانی لازم بود كالای مورد مبادله دارای استاندارد معینی باشد. ولی پایه گذاری استانداردها از انقلاب صنعتی شروع شد.

استاندارد چیست؟
بر اساس یك تعریف ساده، وجود عدالت و تناسب بین آنچه كه می دهیم و آنچه می ستانیم، خود نوعی استاندارد است. این تعریفی درست ولی ناقضِ مفهوم استاندارد است. در این تعریف به صورت پنهانی به »مقدار« اشاره و بیش از هر چیز به »رضایت« طرفین معامله تاكید می شود.
استانداردی كه در مراحل بعد تجارت بشر به وجود آمد استاندارد مبدأ بود كه خود استانداردی از نوع »كیفیت« است.
در مورد تخمین و تعیین كیفیت محصولاتی مانند خاویار ایران یا پوشاك ایتالیا ارزش و بهای كالا را در كنار موقعیت و مبدأ ساخت آن كالا بیان می كردند. این روش یعنی توجه به مبدأ كالا و تجارت بین المللی از جایگاه مهمی برخوردار است.
انواع دیگر استاندارد شامل استانداردهای كارخانه ای، استاندارد ملی (مانند استاندارد ایران)، استاندارد منطقه ای (مانند استاندارد بازار مشترك اروپا) و استاندارد جهانی (كه از طرف سازمان جهانی به تصویب می رسد) می شود.

ISO چیست؟
ISO نام سازمانی بین المللی است كه از كلمه یونانی »ISOS « به معنای »مساوی« مشتق شده است. ریشه این پیشوند (ISO) در كلماتی مانند ISOMETRIC (هم اندازه و دارای ابعاد مساوی) و ISONOMY (تساوی قوانین، یا تساوی افراد در برابر قانون) وجود دارد. ارتباط منطقی بین دو كلمه »مساوی« و »استاندارد«، منجر به انتخاب نام ISO برای این سازمان شده است.
سازمان جهانی استاندارد در سال1948 در ژنو تشكیل شد و در حال حاضر بیش از156 كشور (از جمله ایران) در آن عضو هستند.
علامت اختصاری سازمان بین المللی استانداردهای جهانی در زبان انگلیسی »ISO«، برگرفته از عبارت (International Organization for Standardization) است. امروزه در هر كشوری و با هر زبانی این سازمان را با نام ISO می شناسند.
كار این سازمان تدوین استانداردهای
بین المللی است.
این سازمان یك سازمان غیر دولتی است كه مستقل از سازمان ملل فعالیت می كند. همچنین اعضای این سازمان نمایندگان دولتها نیستند بلكه اعضای سازمانها و موسسات استاندارد ملی هستند.
استفاده از استانداردهایی كه توسط ISO تهیه می شود اختیاری است و سازمان »ایزو« هیچگونه قدرتی در رابطه با اجرا و پیاده كردن این استانداردها ندارد. درصد خاصی از استانداردهای این سازمان كه بیشتر آنها در رابطه با بهداشت، ایمنی و محیط زیست هستند در برخی از كشورها به عنوان بخشی از مقررات مورد استفاده قرار
می گیرند.
اما آزاد بودن استفاده از علامت ISO می تواند در ذهن افراد این فكر غلط را القا كند كه این سازمان در زمینه صدور گواهینامه نیز فعالیت دارد یا این سازمان، سازمانی را كه از این علامت استفاده كرده تایید می كند یا این سازمان نماینده مجاز سازمان »ISO« است. هیچ یك از فرضیات یاد شده درست نیست. همچنین نظارت بر اجرای استانداردها مطابق شرایط تعیین شده در حیطه وظایف سازمان ISO نیست.

ISO 9000 چیست؟
اولین استاندارد تدوین شده این سازمان در سال1987 توسط كمیته176 (TC176) به عنوان استاندارد سری9000 یا مدیریت كیفیت شكل گرفت.
استاندارد ISO 9000 به كنترل فرایند تولید توجه می كند. در واقع ISO 9000 استانداردی برای مدیریت كیفیت است و نه مدیریت محصول.
در مدیریت كیفیت دیدگاه نوینی بر مبنای اصول و معیارهای پایه ای مدیریت كیفیت شكل گرفته و معیارهایی تعیین شده است. این معیارها در سری استانداردهای ISO 9000:2000 به شكل موثری در نظر گرفته شده اند كه عبارتند از:‌
سازمان مشتری گرا، مدیریت، مشاركت همكاران، تفكر فرایند گرا، تفكر سیستم گرایانه مدیریت، بهبود مستمر، تصمیم گیری مبتنی بر موضوع و ارتباط با تامین كنندگان به منظور منافع متقابل.
در الگوی اجرای ISO 9000:2000 قوانینی به منظور تحقق اصول یاد شده در یك سازمان تدوین شده است.

مدیریت كیفیت از چهار بخش یا ركن اصلی تشكیل شده است كه عبارتند از:
الف: طرح ریزی كیفیت Quality Planning
ب: تصمین كیفیت Quality Assurance
ج: كنترل كیفیت Quality Control
د: بهبود كیفیت Quality Improvement

استاندارد در ایران
اولین تشكیلات رسمی مربوط به استاندارد در ایران، در سال1304 هجری شمسی و بعد از تصویب قانون اوزان و مقیاسها در ایران تاسیس شد، اما تا سال1331 این موسسه فعالیت چندان مهمی انجام نداد. تا آنكه در سال1331 و با توجه به افزایش سطح مبادلات تجاری ایران با سایر كشورها و لزوم نظارت بر كیفیت كالاهای صادراتی كشور، هسته اولیه موسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران در وزارت بازرگانی شكل گرفت و در سال1339 موسسه استاندارد ایران به عضویت سازمان استانداردهای بین المللی (ISO) درآمد. از آن زمان تاكنون این موسسه یكی از اعضای فعال این سازمان است.
موسسه استاندارد ایران دارای127 كمیته اصلی ایزو به عنوان عضو ثابت و111 كمیته دیگر به عنوان عضو ناظر است، همچنین دبیرخانه بین المللی كمیته های فنی شوینده ها، كودهای شیمیایی و فراورده های بهداشتی و آرایشی سازمان بین المللی استاندارد نیز در ایران مستقر است.
موسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران علاوه بر عضویت در سازمان های استاندارد بین المللی، با كمیسیون بین المللی الكترونیك (IEC) ، سازمان بین المللی اندازه شناسی قانونی (OIML) و انجمن جهانی سازمان تحقیقات صنعتی (WAITRO) نیز همكاری می كند.
این موسسه تنها سازمانی است كه می تواند استانداردهای فراورده های تولید شده در كشور را تایید كرده و اجرای آن را با كسب موافقت شورای عالی استاندارد اجباری كند.
همچنین این سازمان برای تعیین استانداردهای فراورده های تولید شده در كشور از آخرین دستاوردهای علمی و صنعتی جهان استفاده می كند.
اجرای استانداردهای ملی در ایران باعث افزایش فروش داخلی، صادرات و به دنبال آن رشد بیشتر اقتصاد كشور می شود و با تامین كردن ایمنی و سلامت محصولات، صرفه جویی در وقت و هزینه ها و افزایش درآمد و رفاه عمومی را برای كشور به ارمغان می آورد.

مزایای استانداردهای ایزو
سازگاری فناوری ها در سراسر دنیا زمانی كامل می شود كه تمامی تولیدات و خدمات ارایه شده، برمبنای استانداردهای بین المللی باشد.
این هماهنگی، روز به روز در حال گسترش است و به همین خاطر خریداران محصولات بیشتری را پیش روی خود می ببیند كه می توانند براحتی آنها را با یكدیگر مقایسه كرده و از بین آنها گزینه بهتر را انتخاب كنند. این مسئله رقابت شدیدتری را میان تولیدكنندگان پدید می آورد كه در نهایت باعث ارتقای كیفیت محصولات و پیشرفت جامعه جهانی خواهد شد.
علاوه بر این، استاندارد جهانی قوانینی را در زمینه های بهداشتی، ایمنی و رعایت مسائل زیست محیطی برای دولتها تبیین می كند.
تاثیر استانداردهای جهانی ISO را می توان در آب، هوا یا خاك نیز مشاهده كرد. این استانداردها حتی در زمینه تشعشعات رادیواكتیو یا انتشار گازها در هوا هم فعالیت داشته و محیط زیست را برای زندگی بشر سالم نگه می دارند.
دامنه وسیع استاندارد: از سال1974 تاكنون، ایزو بیش از15 هزار استاندارد مختلف را منتشر كرده است. این دامنه متشكل از حوزه های مختلفی (از كشاورزی تا كدگذاری دیجیتال سیگنالهای صوتی و تصویری) است.
استانداردهای ISO 14000 و ISO 9000 معروفترین استانداردهای ISO هستند. در حال حاضر76 هزار كارخانه در149 كشور جهان، استانداردهای ISO 14000 و ISO 9000 را رعایت می كنند.
استانداردها ی ISO 9000 شامل یك چهارچوب مرجع برای مدیریت كیفیت است كه مراحل تهیه و تولید كالاها یا عرضه خدمات را ارزیابی می كنند. استانداردهای ISO 14000 ، نیز شامل قوانین مدیریتی در ارتباط با محیط زیست است كه عملكرد كارخانه های تولیدكننده را كنترل می كند تا علاوه بر بالا بردن نتایج اقتصادی از فعالیت های تولیدی، كارایی تولیدكنندگان را نیز در حفظ بهتر محیط زیست افزایش دهند.
بیشتر استانداردهای ISO مخصوص تولید محصولات یا مواد خاصی است، اما استانداردهای ISO 14000 و ISO 9000 هیچگونه محدودیتی ندارند و تمامی تولیدات یا خدمات را شامل می شوند. به طوری كه نام »استانداردهای مدیریت روابط عمومی« را بر آنها گذاشته اند.
به طور خلاصه ISO 9000 جزو خانواده استانداردهای مدیریت كیفیت است كه به تلاش برای بالابردن كیفیت محصولات توجه می كند.
ISO 14000 جزو خانواده استانداردهای مدیریت محیط زیست است و بر طبق آن تشكیلاتی موظف است تا آثار زیان بار ناشی از فعالیت های تولید كنندگان بر محیط زیست را به حداقل برساند.
هم اكنون مجامع و گروههای مختلفی با سازمان استانداردهای ISO همكاری دارند. مهمترین همكاران ایزو، كمیسیون بین المللی الكترونیك IEC و اتحادیه بین المللی ارتباط ITV هستند. این دو سازمان در سوئیس و در شهر ژنو مشغول فعالیت هستند و اتحاد آنها توانسته است هماهنگی بیشتری را برای وضع استانداردهای جدید ایجاد كند. سازمان ایزو از معدود سازمانهای غیردولتی است كه در سازمان تجارت جهانی (WTO) حضور دارد و عضو ناظر این سازمان است، اما با تقاضاهای زیادی كه برای عضویت دایم آن در این سازمان شده است، به نظر می آید بزودی آن را در جمع اعضای ثابت سازمان تجارت جهانی ببینیم. حضور ایزو به عنوان عضو ثابت سازمان تجارت جهانی
می تواند در رفع موانع علمی و فنی تجارت در دنیا موثر باشد.

ویرایش وتلخیص:آکاایران

[ehsanazimi]

به نظر میاد که هنوز استاندارد جای خودشو توی اقشار مختلف مردم باز نکرده. خیلیها کالاهایی میگیرن که دقتی به علامت استاندارد روی اون نمیکنن. در مجموع برای بسط این فرهنگ هنوز کار زیادی روی زمین مانده

[jahann]

عزیزان من توجه داشته باشیدکه هر استانداردی نمیتواند به معنای واقعی کلمه باشد.
شرکتهایی در هر توسعه و گسترش هستند که استانداردهای مختلف را با هر شیوه ای به صنعتگران اهدا میکنند و فقط نام آن را یدک میکشند

[habibeh]

چرا کالاهای چینی که فاقد استانداردهای لازم هستند رو به بازار عرضه میکنند؟

[pooria]

دقیقا درسته. کسی دنبال استاندارد نیست همه دنبال ارزونی هستند چون وضع اقتصادی ایجاب میکنه!